Skip to content
Кога претседателка на држава вели дека „ова не е време за реформи, туку време на војни“, тоа не е само несреќно формулирана реченица – тоа е политички сигнал. Особено кога земјата 16 години чека на европски преговори, а Брисел во секој извештај повторува една иста порака: реформи, токму сега, не „кога ќе поминат кризите“.
Гордана Сиљановска-Давкова ја даде својата спорна изјава на седница посветена на евроинтеграциите, коментирајќи го извештајот на Европската комисија. Наместо да ја искористи сцената за да испрати порака дека Македонија нема право на уште една пропуштена деценија, таа кажа дека времето наликува на време на војна и „тоа не е време кога можат да се прават реформи“.
Неколку дена претходно, Никола Груевски од Будимпешта објави текст во кој зборуваше дека Европа живее во време на војни и конфликти, со пораката дека класичната реформска агенда е потисната од геополитичкото надмудрување. Кога претседателката, избрана со поддршка на ВМРО-ДПМНЕ, речиси ја пресликува истата логика, тешко е тоа да се сведе на случајност. Повеќе личи на идеолошка линија која прво се формулира во Будимпешта, а потоа се пренесува во Скопје – со различни гласови, но со ист подзвучен тон: „Реформите не се приоритет“.
Особено загрижува молкот на ВМРО-ДПМНЕ. Ниту од партијата, ниту од премиерот Христијан Мицкоски не дојде јасно оградување од ставот дека сега не е време за реформи. Напротив, изјавата беше проголтана како да е техничка забелешка, а не фронтален судир со официјалниот европски курс на државата. Со тоа, владејачката партија практично ја прифаќа рамката што ја поставува Груевски: Европа е во „време на војни“, реформите може да почекаат, домашната задача повторно се одложува.
Во ваква констелација, прашањето дали Мицкоски е навистина независен од Груевски не е теоретско, туку практично. Години наназад тој тврди дека ВМРО-ДПМНЕ е нова, реформирана партија и дека нема „директива од Будимпешта“. Но ако клучни фигури – претседателка, пратеници, јавно профилирани кадри – повторуваат мотиви и пораки што прво се појавуваат во настапите на Груевски, впечатокот е дека сценариото и натаму се пишува надвор од земјата, а овде само се игра. Без јасно дистанцирање, без корекција на изјавата на Давкова, тврдењето за „целосна независност“ останува на хартија.
Опозицијата, нормално, го користи овој простор. СДСМ веќе го враќа антигруевизмот како главна политичка оска – не само преку изјави на лидерот, туку и преку наратив дека ВМРО-ДПМНЕ е „партија под управување од Будимпешта“ и дека ставот на Давкова е само највидливиот доказ. Но надвор од партиското препукување, суштинското прашање е друго: ако уште еднаш прифатиме дека „не е време за реформи“, кога точно ќе биде? Пред 15 години изговор беше политичката криза, потоа економската, па пандемија, сега војната во Украина. Во пракса, „поголемо време“ никогаш не доаѓа – доаѓа само нов циклус на застој.
Европа ја чита токму оваа нијанса. Во Брисел не гледаат кој домашен актер ќе добие дневно-политички поен, туку дали државата верува дека е во „време за реформи“ или во „време за војни“ – и се однесува соодветно. Кога од врвот на системот доаѓа порака дека реформите можат да почекаат, а партијата што ја контролира Собранието молчи, се создава впечаток дека зад формалниот евро-курс стои стара, груевистичка логика: критериумите важат за во некоја друга, помирна ера.
Оттука и клучната политичка дилема: ќе успее ли ВМРО-ДПМНЕ да докаже дека навистина излегла од сенката на Груевски, или ќе се потврди тезата дека тој и понатаму силно ја контролира – до таа мера што и претседателката почнува да го цитира, со други зборови, во други институции, но со истата суштина.
