Skip to content
Голема координирана акција на северозападот на БиХ ја пресече најнасилната гранка на „балканската рута“: 200 полицајци од пет агенции упаднаа во гнезда на организирани групи со членови од Авганистан кои систематски ги киднапирале и изнудувале мигрантите што се обидуваат да ја минат границата кон Хрватска. Операцијата, со кодно име „Ист-Сват“, беше фокусирана околу Велика Кладуша – најжешката точка пред ЕУ-границата – и се темели на двегодишна истрага на обвинителството на Унско-Санскиот кантон и разузнавањето на БиХ.
Обвинителството соопшти дека мрежата делувала со брутални методи: киднапирања на „непослушни“ мигранти, изнуди за „пропусница“ кон границата и психичко насилство што ја монополизирало рутата и генерирало нелегален профит. Паралелно со рациите, Министерството за внатрешни работи на Федерацијата БиХ уапси 31-годишен државјанин на Авганистан, баран од неколку држави за тешко убиство и за нелегално производство и поседување експлозивни направи; по претресот и проверките, лицето е предадено во имиграциски притвор.
Локалната полиција објаснува дека цел на групите биле токму луѓето во најранлива позиција – оние што денови чекале шанса за „game“ кон ЕУ. Контролата на теренот значела и контрола на таксите, а со тоа и на насилството: кој не плаќал, бил казнуван; кој се обидувал да ја заобиколи мрежата, завршувал киднапиран. Ова не е класичен шверц, туку криминален картел што се „храни“ од затворени коридори – каде секој чекор е ризик, а секој ризик се монетизира.
Акцијата доаѓа во момент кога притисокот на границата расте циклично со есенските движења, а хрватската страна внесува дополнителни ресурси за да ги затвори дивите премини. БиХ-страна ја чисти сопствената заднина од рекетарските групи, Хрватска ја затегнува линијата – но рутата останува активна, што им дава простор на криминалните структури да ја „продаваат“ надежта како услуга и да ја наплатуваат со страв. Прашањето по „Ист-Сват“ е двојно: дали ќе следи обвинителска завршница со трајни казни – и дали ќе има доволно капацитет да се спречи брзо „ребрендирање“ на истата мрежа под друго име.
За регионот, пораката е јасна: без заедничка криминалистичка база, брз трансграничен увид и постојана работа со жртвите, секоја голема акција е само пауза меѓу два бранa. Но оваа пауза вреди: извлекува луѓе од непосредна опасност, руши корени на насилство и им враќа простор на институциите да постават правила – па дури и кога коридорите остануваат затворени, барем да не бидат киднапирани од мафија. „Ист-Сват“ е чекор во таа насока; следниот мора да биде обвинителски досие што држи на суд.
