„И разбудете ме само ако нападнат Бугарите!“

СТОЈАН СИНАДИНОВ

Во неврзан муабет пред десеттина години една пријателка, присетувајќи се на детството, го цитираше татко ѝ со неговата редовна реплика, кога си прилегнувал после ручекот, упатена до неа и нејзиниот брат.

Таа изворно гласела „И пробудите ме само ако нападну Бугари!“ („И разбудете ме само ако нападнат Бугарите!“), во склад со српското потекло на татко и, кој дошол во Скопје пред земјотресот, формирал семејство и останал овде до крајот на животот.

Пријателката ја евоцираше детската зачуденост зошто некој воопшто би ги напаѓал, па уште тоа да се Бугарите. Се обидов да ја објаснам таа своевидна поговорка за секојдневна употреба со „инвентирање“ на српската епика:

„Ако нападнат Хрвати, Албанци, Македонци, Бошњаци… тоа веројатно е ситна боранија, лесна за справување. Но, ако нападнат Бугарите, е тоа е веќе во најмала рака Балканска војна, а во два случаи и Светска војна“.

Таткото на пријателката пред неколку години замина на вечна починка, и за среќа немаше никакви напади од неговата шеговита порака.

Но, сведочејќи на последната ескалација на односите меѓу Македонија и Бугарија, се чини дека Мицкоски и елитата на ВМРО-ДПМНЕ со најавените херојски стражи на Патриотскиот институт на Александар Пандов за „одбрана“ на гробот на Гоце Делчев од најавената „инвазија“ на Ангел Џамбаски и неговите приврзаници од ВМРО-БНД како да си заминуваат на починка со мантрата „Само да нè нападнат Бугарите!“. Звучи многу „посрпски“ од оригиналот.

Има една неодолива споредба со познатата и поучна сентенца на пророчицата Питија од Делфи. Запрашана од некој човек каква ќе му биде судбината во претстојната војна, таа му одговорила:

„Ibis, redibis, numquam in bello peribis“ (Ќе одиш, ќе се вратиш, никогаш нема да загинеш во војна). Но, ако ја поместите запирката само еден збор понатаму, ќе го добиете следниот одговор: „Ibis, redibis numquam, in bello peribis“ (Ќе одиш, никогаш нема да се вратиш, ќе загинеш во војна).

Одговорот на Питија посочува не само на тоа колку многу е важна интонацијата во говорењето, а правилната употреба на интерпункциските знаци во пишаниот текст, туку дека, и покрај сите предодредености, на крајот сепак сами си ја кроиме судбината.

Еве, земете ја споменатата мантра на ВМРО-ДПМНЕ „Само да нè нападнат Бугарите!“ и тргнете го надредениот акцент кај „нè“. Ќе добиете мирнодопска варијанта: „Само да не нападнат Бугарите!“.

ВМРО-ДПМНЕ како да е во конфузија со одговорот што го бараат модерните времиња. Сите ние што сме сведочеле на последните три-четири децении од минатиот век – посебно воените обврзници на Југословенската народна армија – добро се сеќаваме на една од максимите на безбедносната култура на некогашна Југославија. „Надворешниот непријател, потпомогнат од внатрешните предавници, само чекаат прилика да нè нападнат, затоа треба да бидеме будни и подготвени!“.

Таа мантра се повторуваше и повторуваше, сè додека некој не запраша: „А што ако не нè нападнат?“. И, навистина, што се случи? Па ништо, државната заедница чија безбедносна култура почиваше на постојаниот „штрек“ од надворешниот непријател-внатрешните предавници сама се распадна одвнатре.

Подгревајќи ја тензијата за „одбраната на Гоце Делчев“, Мицкоски на неговиот Твитер профил објави фотографија од неговите војнички денови, која влијателниот твитерџија д-р Арсланагиќ не можеше да ја одмине со саркастичниот коментар за тоа како ја држи пушката, тешко дека ќе нè одбрани.

На другата страна го имаме европратеникот Ангел Џамбаски од редовите на ВМРО-БНД на Красимир Каракачанов и „војсководец“ што не служел војска. „Јастребот“ Џамбаски дури и се залагаше за повторно воведување на задолжителото служење војска во Бугарија, а самиот не помирисал не само барут, туку ни војничка касарна. Во едно телевизиско интервју (по 8-та минута) се „вадеше“ дека не сакал да служи војска и затоа цели 12 години студирал право: со потврдата дека е редовен студент одел во воениот отсек (или како и да се викала тоа административно одделение во Бугарија) и постојано го одлагал одењето во касарна.

Групациите на двете страни наликуваат на мажи што како момчиња биле „ослободени од часови по физичко воспотание“ (инспирирано од насловот на колумните на Александар Тијаниќ од неговото најдобро новинарско творештво пред триесеттина години).

Од една страна го имаме „војсководецот без воено искуство“ Џамбаски и дискутабилно познавање на правото (посебно меѓународното), а од друга страна „херојските стражи“ на Патриотскиот институт на ВМРО-ДПМНЕ. Првиот со неговата партија и „десница подигната во висина на очите“ во трите минати изборни циклуси не може да влезе во бугарскиот Парламент, а секојдневно повикува Бугарија да и стави вето на Македонија во преговорите за приклучување кон Европската Унија и ќе го „ослободува“ гробот на Гоце Делчев во црквата „Свети Спас“ во Скопје во неговата „крстоносна војна“.

Вториве пред повеќе од 30 години започнаа да нè бранат од „четирите волци“ што и се закануваа(т) на Македонија (Србија, Бугарија, Грција и Албанија) и сакаат да ја распарчат. Денес тврдат дека Охридскиот договор со македонските Албанци, Преспанскиот договор со Грција, „францускиот предлог“ за односите со Бугарија и „Тиранската платформа“ веќе ја обезличиле земјава.

Но, што ако навистина Бугарите не нè нападнат?

Па ништо, ќе тераме како и досега. Ќе има искричења во меѓусебните односи, но веројатно ќе има и заеднички филмски копродукции, ќе гостува македонски режисер во софискиот или пловдивскиот театар, генијалниот Александар Морфов ќе режира во МНТ, ќе го чекаме преводот на македонски јазик на новиот роман на Георги Господинов, ќе се издаваат книгите на македонски писатели преведени на бугарски јазик, можеби и новата сезона на македонскиот телевизиски ситком „Преспав“ ќе биде емитувана на фреквенцијата на некоја бугарска телевизија…

И нема веројатно да се распаднеме самите, одвнатре, постојано чекајќи некој да нè нападне, за да имаме смисла на постоењето?