Како лошата државна политика ги зголеми цените на недвижностите во Хрватска

Субвенционираните станбени кредити воведени во Хрватска преку Агенцијата за правни трансакции и посредување со недвижности (АПН) имаа спротивен ефект од очекуваниот – наместо да ја зголемат достапноста на становите, тие ги зголемија цените до рекордни нивоа.

Програмата започна во 2017 година со цел да им помогне на младите да купат стан, покривајќи 50% од месечната рата. Но, бидејќи понудата на станови не се зголеми со исто темпо, повисоката куповна моќ доведе до драстичен раст на цените. Така, во Загреб, просечната цена по квадратен метар скокна од 1.600 евра во 2017 на над 2.800 евра во 2022 година.

Во 2018 година беше воведен систем со повисоки субвенции за посиромашните региони, но тоа не го промени трендот. Повеќето купувања продолжија во Загреб, Сплит и други големи градови, додека помалку развиените подрачја останаа со слаба побарувачка поради недостиг на работни места и инфраструктура.

Истражувањата покажуваат дека АПН ги зголемил цените на становите за 15-20%, особено кај новоградбите. Инвеститорите едноставно ги зголемија цените, знаејќи дека купувачите имаат повеќе пари. Дополнителен проблем беше сезонската концентрација – 80% од продажбите се случуваа во октомври, бидејќи тоа беше крајниот рок за субвенциите, што создаваше дополнителен притисок врз цените.

Иако програмата им помогна на многумина да купат стан, долгорочно таа ја зголеми цената и ја намали достапноста на недвижностите. По нејзиното укинување во 2023 година, пазарот остана нестабилен. Ова е пример како лошо осмислените државни мерки можат да предизвикаат повеќе штета отколку корист. Наместо субвенции што ја зголемуваат побарувачката, подобро решение би било поттикнување на градежништвото и олеснување на процедурите за изградба.