Skip to content
Во земја со болна историја од злоупотреби во следењето на комуникациите, секој повик за „голем скандал“ со нелегално прислушување ја потресува истата темелна нишка: довербата во безбедносните служби. Премиерот Христијан Мицкоски тврди дека постоел систематски прогон на новинари, бизнисмени, јавни личности – и на него лично – со злоупотреба на ресурсите на државата.
Од другата страна, лидерот на СДСМ, Венко Филипче, возвраќа со едноставно правило: власта денес е кај вас; ако навистина има докази, декласифицирајте ги, отворете постапки и презентирајте ги пред јавноста. Меѓу овие две позиции стои интегритетот на Агенцијата за национална безбедност (АНБ) – институција која мора да биде над дневната политика, а не нејзин инструмент.
Мицкоски ја подигна температурата со изјава дека државата се соочува со „нов скандал“: нелегално прислушување и масовна злоупотреба на системи „во изминатите неколку години“. Пораката е драматична – „ова не е напад само врз мене, туку врз демократијата“ – и имплицира темелно трулење во службите.
Ако обвинението е такво, тогаш логичниот след е институционална акција, не прес-конференции: форензичка проверка на сите трагови, контролни книги, одобренија од суд, логови од техничките системи, линија на одговорност по хиерархија. Сè друго е политички маркетинг со висок ризик да го нагризе токму она што се тврди дека се брани – владеењето на правото.
Поранешниот директор на АНБ, Виктор Димовски, одговори нетипично остро за човек со безбедносно портфолио: целосно ги негира наводите и бара од актуелниот директор Бојан Христовски веднаш да ги декласифицира релевантните документи.
Со таа изјава, тежиштето се префрла од јавниот мегдан во институционалната арена. Ако постојат досиеја, нарачки, оперативни обработки без судски налог – тие не можат да се кријат зад „класифицирано“. Но истиот принцип важи и за спротивниот случај: доколку нема такви докази, јавноста мора да биде заштитена од фабрикувани сензации, а службите од политичко демолирање.
Филипче ја зајакна токму таа линија: има премногу „бомбастични најави“ кои завршија како медиумски ехо без разрешница – од наводни поткупи на премиер, до „следење со дронови“ и сценарија за дестабилизација. Неговиот повик е прагматичен и проверлив: декласификација на информации и отворена постапка за да се избегне лов на вештерки.
Со други зборови, да се стави крај на политичкото шушкање и да се почитува единствената валидна валута во овие случаи – докази, а не наративи.
Спротивставеноста е јасна. Владата, предводена од Мицкоски, тврди дека открила системска злоупотреба; опозицијата вели – имате и политичка и институционална моќ, покажете ја документарната трага или прекинете со теории.
Критичната точка е АНБ: ако агенцијата е инструментализирана, тоа е скандал; ако е злоупотребено нејзиното име, тоа е подеднакво сериозно – политичко рушење на довербата во сервис кој треба да ја штити државата од внатрешни и надворешни закани.
Ова не е спор за еден наслов во вестите, туку тест за зрелоста на системот. Прво, независна, формална проверка пред парламентски надзор и судска власт, со временска рамка и јавно објавени заклучоци. Второ, целосно почитување на процедури за декласификација – не селективни извадоци, туку целосен контекст, за да не се претвори процесот во медиумски колаж. Трето, лична одговорност: ако имало незаконска обработка – да се именуваат автори, потписници, наредбодавци; ако немало – да видиме кој и со која агенда го злоупотребува јавниот простор.
Политичката цена на „шамари без докази“ е висока. Прво, ја втурнува јавноста во цинизам – секоја идна, вистинска злоупотреба ќе биде пречекана со сомнеж дека е предизборна конструкција. Второ, ја парализира АНБ – професионалците ќе се кријат зад минимализам, стравувајќи дека секоја оперативна одлука може утре да стане билборд. Трето, испраќа лош сигнал до партнерите: доверливоста на службите не се гради со прес-конференции, туку со кредибилни институционални чекори.
Затоа, прашањето „кој и зошто си подигрува со интегритетот на АНБ“ не смее да остане реторика. Ако власта има материјал – нека го претвори во предмет. Ако опозицијата смета дека се манипулира – нека иницира парламентaрен надзор, да бара одговорност и да се појави на седница со конкретни прашања, не со клишеа. Во спротивно, сите заедно сме соучесници во поткопување на најчувствителниот дел од државната архитектура.
Безбедносните служби не смеат да бидат арена за дневнополитички поени. Интегритетот на АНБ се брани со јасни факти, целосна документација и правни последици – не со сугестии, интонации и аплауз во салата. Ако навистина „времето на недопирливи заврши“, тогаш нека заврши и времето на политички пресуди без доказ.