Skip to content
Данска денес, 1 октомври, е домаќин на неформален Европски совет во Копенхаген, а утре следува поширокиот самит на Европската политичка заедница (ЕПЗ). Тема број еден: европска одбранбена архитектура со можен „Дрон-ѕид“ (Drone Wall) и поддршка за Украина. Контекстот е локален и остар: серија неидентификувани дронови над чувствителни локации принудија привремени затворања на аеродроми; властите оваа недела забранија цивилни летови со дронови заради безбедност.
Еврокомисијата пред самитот достави „scoping paper“ со четири приоритетни проекти за финансирање и брза имплементација: Европски „Дрон-ѕид“, Eastern Flank Watch, Air Defence Shield и Defence Space Shield — идеја е слоевит систем што детектира, следи и неутрализира закани по цена одржлива на долг рок (без потпирање на скапи авиони против евтини дронови).
За „Дрон-ѕидот“ веќе има прелиминарни разговори на група од 10 источноевропски членки (набљудувач: генералниот секретар на НАТО Марк Руте), по инцидентите во воздушниот простор на Полска, Естонија и Романија што се припишуваат на Русија. Данските случаи засега немаат официјална атрибуција. Германскиот министер за одбрана Борис Писториус предупреди дека реализација на ваков ѕид „во следните 3–4 години“ е малку веројатна.
Лидерите ќе расправаат и за програмата SAFE (заемска рамка од околу 150 милијарди евра) за заеднички набавки и јакнење на европската одбранбена индустрија: за дел од средствата потребни се најмалку две земји што купуваат ист европски производ од приоритетна листа (дронови, анти-дрон, муниција и др.), со една „водечка“ земја во преговарањето. Две третини од бараните средства доаѓаат од источниот фронт, што може да отвори несогласувања околу грантови и координација. Паралелно, предлогот Комисијата да прави годишен преглед на националните набавки веројатно ќе наиде на резерви кај поголемите земји.
Украина останува високо на агендата — од финансирање до пристапни чекори. Разговорите ја допираат и можноста за промени во процедурите за да се избегне блокада со вето; иако секоја измена бара едногласност, раководството на Советот оцени дека „не е сосема невозможно“ да се најде правен пат. Утрешниот ЕПЗ-самит ќе вклучи над 40 лидери, меѓу нив британскиот премиер Кир Стармер и претседателот на Турција Реџеп Таип Ердоган; рундите ќе покријат традиционални и хибридни закани, економска безбедност и миграција, а Франција и Италија ќе ко-претседаваат состанок за европска коалиција против трговијата со дрога.
