Кремљ: Не веруваме дека ќе има нова трка за вооружување

Кремљ не верува дека започнала нова рунда во трката во вооружување меѓу Русија и САД. Портпаролот Дмитриј Песков пред новинарите одговори со „Сè уште не“, коментирајќи ги изјавите на американскиот претседател Доналд Трамп, кој порача итно рестартирање на тестирањето на нуклеарно оружје и најави дека деталите за полигони и термини ќе бидат соопштени дополнително. Тонот од Москва е внимателно избалансиран: да не се признаe ескалација, но да се остави простор за реакција ако Вашингтон навистина тргне со експлозивни тестови.

Истовремено, рускиот претседател Владимир Путин во домашната јавност испрати сопствен сигнал за одвраќање: пред два дена, рече, е изведен тест на подводното нуклеарно возило „Посејдон“, а претходно, на 26 октомври, се завршени и тестирањата на крстосувачката ракета „Буревестник“. Станува збор за системи што Москва ги претставува како „асиметричен одговор“ – оружја со нуклеарен погон и долготрајна автономија, наменети да го обесмислат класичниот противракетен штит.

Американската најава за враќање на тестовите и руските демонстрации со нови носачи ја враќаат терминологијата на Студената војна, но и правниот контекст. Договорот за забрана на нуклеарни тестови во атмосферата, вселената и под вода од 1963 година (познат како делумен тест-забранувачки договор) ја исклучи „видливата“ детонациска ера, но не и подземните тестирања, кои историски се изведуваа до почетокот на деведесеттите. Оттогаш, тишината во арсеналите се одржуваше главно со компјутерски симулации и субкритични експерименти. Секоја реална експлозивна проба денес би значела не само воена, туку и политичка порака – и ризик од ефект на домино кај други нуклеарни сили.

Песковата формулација „Сè уште не“ затоа звучи двојно. Во првото читање, таа смирува: Кремљ не сака да признае дека трката формално почнала. Во второто, остава дипломатски маневар: ако САД објават конкретен распоред, Москва ќе има алиби да одговори со сопствени чекори, при тоа тврдејќи дека само реагира. Формирањето на наративите од двете страни – Вашингтон со зборник за „потребна проверка и кредибилитет“, Москва со „новите генерации системи“ – ја одржува тензијата во перманентен режим, без да ја премине последната црвена линија.

Прашањето за остатокот од светот е прагматично: дали ова ќе остане театар на висок ризик без експлозија, или навистина влегуваме во циклус на живи тестови што ќе ја еродираат три-децениската норма на воздржаност? Историјата предупредува дека договорите функционираат колку што постои политичка волја да се почитуваат. А волјата се мери не со реторика, туку со тоа дали полигонот останува нем – или повторно ќе проговори.