Листата на лекови ќе се ревидира двапати годишно, се воведува и е-систем за побрзи и потранспарентни постапки

Министерството за здравство најави редовна ревизија на позитивната листа на лекови на секои шест месеци и пушти во употреба електронски систем за евиденција и управување со барањата. Двата потега треба да ја забрзаат процедурата за внесување нови терапии, да дадат поголема предвидливост за пациентите и да ја ограничат просторноста за ад-хок одлуки зад затворени врати.

Според министерот Азир Алиу, целта е „динамична и предвидлива“ листа што ќе се усогласува со клиничките упатства и буџетските капацитети, наместо ретки и обемни ажурирања што создаваа застои и недоверба. Полугодишниот циклус подразбира поконзистентно следење на терапевтските иновации, локалната епидемиологија и ценовната динамика на пазарот, со јасни рокови за институциите кои даваат стручно мислење (стручни комисии, ФЗО, Комисија за лекови).

Паралелно, новиот електронски систем треба да го замени хартиениот и раздробен проток на документација. Производителите и здравствените установи ќе поднесуваат онлајн барања, ќе следат статус во реално време и ќе добиваат автоматски известувања за секој чекор во постапката. За јавноста и пациентските организации, ова значи трага што може да се проверува – кој документ кога е доставен, кој орган го разгледал и во кој рок. Во пракса, транспарентниот дигитален траг и унифицираните обрасци ја намалуваат можноста за доцнења поради „формални пропусти“, а институциите добиваат подобри алатки за управување со рокови.

Клучното прашање останува како новата динамика ќе се усогласи со буџетот на ФЗО, особено за иновативни и високоцени терапии. Без јасни фармако-економски критериуми и дисциплина во тендерите, ризик е префрлањето на трошоците кон болниците и пациентите. Затоа, двојната реформа – редовна ревизија плус е-систем – ќе биде успешна само ако е придружена со три практични чекори: јасни патеки за здравствено-технолошка оценка (HTA) со јавни резимеа, договори за споделување ризик со производителите (price-volume, outcome-based) и синхронизација со набавките за да нема временски јаз меѓу одлуката и реалната достапност во аптеките и болниците.

За пациентите, бенефитот се мери едноставно: пократко чекање до нова терапија, помалку изненадни прекини, јасен одговор „кога и зошто“. За системот, бенефит е контролирана потрошувачка и помал административен товар. Ризиците се познати: потребни се обучени кадри за работа со новата платформа, стабилна ИТ-поддршка и заштита на личните податоци, како и култура на почитување рокови. Ако овие три услови се испочитуваат, полугодишниот календар може да стане новиот метаболизам на политиката за лекови – предвидлив за индустријата, проверлив за јавноста и корисен за пациентите.