Младите можат да ја спасат европската економија: Како политиката може да го ублажи стареењето на населението?

Европа старее, а политичката волја за соочување со овој предизвик е загрозена од „стареењето на политиката“, според новиот извештај на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР).

Истражувачите на ЕБОР истакнуваат дека стареењето на лидерите, но и на гласачите, „го стеснува политичкиот простор за промени“.

Специјално внимание во извештајот е посветено на пазарите во развој во Европа каде што инвестира ЕБОР.

Во овој дел од континентот, намалувањето на населението во работоспособна возраст би можело да го намали годишниот раст на БДП по глава на жител за просек од речиси 0,4 процентни поени помеѓу 2024 и 2050 година.

Намалувањето на плодноста и зголемувањето на очекуваниот животен век вршат зголемен фискален притисок врз владите.

„Главната порака на извештајот е дека времето за дејствување е сега, пред демографските трендови да ги затворат сите опции“, изјави за „Еуроњуз“ Беата Јаворчик, главен економист на ЕБОР.

„Политичарите мора да бидат храбри, подготвени да комуницираат тешки компромиси и да се спротивстават на притисоците од краткорочните интереси“.

Вештачката интелигенција не е „магично решение“

Мерките за ублажување на економските последици од стареењето вклучуваат политики за зголемување на плодноста, зголемување на миграцијата, мерки за зголемување на учеството во работната сила и примена на нови технологии.

Кога станува збор за политики што го поттикнуваат раѓањето, ЕБОР истакнува дека нивниот долгорочен ефект е ограничен, и покрај високите трошоци за земјите.

„До 2019 година, повеќето влади во регионите на ЕБОР воведоа мерки за поттикнување на раѓањето, во споредба со само 5% од економиите во 1980 година“, се наведува во извештајот.

Во извештајот се вели дека иако некои пакети бенефиции го зголемија раѓањето на краток рок, одржувањето на повисоко ниво на плодност се покажа како тешко откако завршија стимулациите.

Во однос на новите технологии, особено вештачката интелигенција, ЕБОР забележува дека тие можат да ја зголемат продуктивноста, но не се универзално решение.

„Напредокот во технологиите за вештачка интелигенција веројатно ќе ја зголеми продуктивноста во некои занимања, но исто така ќе ги замени работниците во други“, објаснуваат истражувачите.

Во економиите на ЕУ на ЕБОР, помалку работници имаат видови работни места што можат најмногу да имаат корист од вештачката интелигенција, во споредба со развиените европски земји.

Кога политиката ја надвладува економијата

Најмоќната алатка за управување со стареењето на населението, според ЕБОР, е вклучувањето на повеќе луѓе во работната сила, особено постарите граѓани.

Продолжувањето на работниот век значи дека поединците можат да придонесуваат во економијата подолго, особено на работни места со помалку физички барања.

Законските ограничувања за пензионирање во регионите на ЕБОР се зголемуваат во последните години и се движат од 55 до 67 години, иако просечната ефективна возраст за пензионирање е пониска. Ова значи дека зголемувањето на официјалните ограничувања не мора нужно да ги мотивира луѓето да работат подолго, ако сè уште постои можност за предвремено пензионирање.

И покрај ветувањата за реформи на пензискиот систем, главниот проблем останува политичката волја.

„Продолжувањето на работниот век е политички чувствително прашање, а многу пратеници, особено постарите, не сакаат да го покренат“, вели ЕБОР.

Бидејќи лидерите стареат побрзо од населението, објаснува Беата Јаворчик, тие се посклони да одговорат на потребите на нивната генерација, односно на постарото население.

„Секако, постарата генерација обично гласа почесто од помладата генерација“, додава таа.

Според истражувањето на ОЕЦД, граѓаните на возраст од 18 до 29 години имаат 21 процент помала веројатност да гласаат на национални избори во споредба со оние над 50 години.

Миграцијата како решение

Според ЕБОР, прекумерното учество на постарите генерации во политиката честопати води кон порестриктивни миграциски политики.

Иако имигрантите можат да ги оптоварат социјалните системи, нивниот придонес на пазарот на трудот е клучен за стареењето на населението, особено ако се млади и квалификувани.

Стапката на емиграција во економиите на ЕБОР е постојано над глобалниот просек, додека стапките на имиграција се скромни. Во 2020 година, 6,4% од жителите во регионот на ЕБОР се родени во странство, во споредба со 20% во развиените економии во светот.

Помладите граѓани имаат тенденција да поддржуваат полиберални политики за миграција од постарите, но недостатокот на политичка застапеност значи дека нивните „гласови ризикуваат да бидат надмоќни“, предупредува ЕБОР.

„Ребалансирањето на оваа динамика бара не само смели реформи, туку и мобилизација на младите гласачи“, заклучуваат истражувачите.