Многу бргу го заборавивте Кочани: Родителите прашуваат – до каде е постапката?

Шести септември 2025 година, 17:05 часот — повторно „Марш за ангелите“ во Кочани, дваесет и прв по ред. Часот е симболичен, ист како прашањето што повторно одекна од Паркот на револуцијата: до каде е постапката? „Не бараме милост, бараме рокови и одговорност“, порачаа семејствата на загинатите, меѓу кои и Розета Џамова, која потсети дека обвинителниот акт е поднесен на 13 јуни, а сè уште се чека судска оценка.

Објективни факти има. На 13 јуни 2025 година Обвинителството поднесе обвинителен акт против 34 физички и три правни лица за тешки дела против општата сигурност; за 11 лица постапката е запрена поради недостиг на докази, едно лице починало, а за едно постапката е прекината поради здравствени причини. Случајот е пред Основниот кривичен суд – Скопје. Ова не е мала бројка ниту лесен предмет, но факт е и дека семејствата веќе шест месеци живеат со истото прашање.

Од Судот велат: обвинението е во фаза на оцена пред Совет за оцена на обвинителен акт, составен од тројца судии. До 18 август пристигнале околу 40 приговори од обвинетите и нивните бранители, па Советот ги разгледува и донесува одлука. Судот го споредува товарот на предметот со случаи како „Синџир“ и „Адитив“, каде оценката траела околу три–четири месеци. Тоа е правна реалност — но и причина за нервоза кај семејствата што молчат покрај гробовите.

Во меѓувреме, истрагите и обвиненијата се шират. Вчера Обвинителството поднесе нов обвинителен акт против лицето за кое се сомничи дека е реален сопственик на безбедносната агенција што ја обезбедувала дискотеката, дополнително отворајќи прашања за улогата на обезбедувањето и контролата на влезовите таа кобна ноќ.

Другото отворено прашање е полициската одговорност. Уште во април беа под истрага најмалку десет полициски службеници од Штип и Кочани за издавање согласности и овозможување лиценци иако не биле исполнети условите; во јуни Обвинителството прошири наредби за истрага за вкупно 13 службени лица поврзани со дозволената пиротехника при акциската контрола. Ако државата сака доверба, мора јасно да покаже каде и како се прекинал синџирот на контрола.

Што точно се чека? Формално, три исходи се можни по оценката: потврдување на обвинението и закажување главна расправа; враќање на обвинението на доработка; или негово отфрлање делумно/целосно. Судот се повикува на обемноста — 34 обвинети и три компании, многу докази и приговори — но „разумен рок“ е и правен и морален стандард. Факт е дека ваквите крупни предмети вообичаено се мерат во месеци, но и факт е дека семејствата со право очекуваат календарски одговор, не само процедури.

Контекстот е уште потежок ако се има предвид севкупниот биланс и институционалните пропусти. Официјалните првични бројки говореа за најмалку 59 жртви, а подоцна бројката се искачи на 62 — една од најтешките трагедии во поновата историја на земјата. Собранието како директен одговор на катастрофата едногласно изгласа забрана за употреба на пиротехника во затворен простор и повисоки казни за прекршителите, но регулативата, без правовремено гонење и судски расплет, останува немо сведоштво.

Затоа маршевите не запираат. Денеска, на 21. „Марш за ангелите“, родителите прашаа просто: кога? Судот веќе има пред себе 40 приговори и обемен обвинителен акт; Обвинителството додава нови одговорни субјекти; јавноста, потресена, бара транспарентност и рокови. Од институциите се очекува јавно да соопштат: кога Советот ќе ја заврши оценката; дали и колку е реално обвинението да се потврди во целост; и кој е планот на распоред за главната расправа, ако се потврди. Јасни датуми, не нови симболики.

Кочани не е бројка ниту наслов. Кочани се имиња, семејства и недовршена правда. „Многу бргу го заборавивте Кочани“ не треба да биде реплика што ќе се повторува на секој марш — туку потсетник дека правдата има рок на доверба. И дека тој рок истекува ако институциите молчат.