Skip to content
Вршителот на должноста администратор на НАСА, Шон Дафи – инаку актуелен министер за транспорт и поранешен водител на Fox News – оваа недела ќе објави забрзан план за изградба на 100-киловатен нуклеарен реактор на површината на Месечината, според интерни документи до кои дојде Politico. Проектот треба да биде готов за лансирање најдоцна до 2030 година и се позиционира како клучен чекор во, како што го нарекуваат од агенцијата, „втората вселенска трка“.
Побрз темпо во услови на кратења
НАСА веќе подолго време работи на концепт за лунарна фисиона централа, но новата директива поставува конкретен рок и паралелно доаѓа во момент кога буџетот на агенцијата се намалува драстично – особено кај научните програми, за кои Белата куќа предлага речиси 50 % рез. Наспроти тоа, средствата за човечки мисии се зголемуваат.
„Станува збор за победа во втората вселенска трка,“ изјави висок функционер на НАСА, кој побара анонимност поради чувствителноста на документите.
Политичка позадина
Претседателот Доналд Трамп го назначи Дафи како привремен администратор во јули, откако се повлече кандидатурата на милијардерот Џаред Ајзакман по несогласување меѓу Белата куќа и сојузникот на Ајзакман, Илон Маск. Дафи, кој и натаму раководи и со ресорот за транспорт, во Конгресот се соочи со критики дека „држи две столчиња“.
Техничките параметри
Директивата наредува НАСА во рок од 60 дена да распише тендер за изработка на реактор способен да произведува 100 kW електрична енергија – доволно за станица од неколку астронаути, истражувачка опрема и рударски системи за екстракција на вода-мраз. Досегашните напори беа фокусирани на 40-киловатен прототип (проект „Kilopower“).
Документот предупредува дека првата држава што ќе инсталира реактор може да „прогласи зона со ограничен пристап“ и со тоа значително да го ограничи движењето на другите, јасна алузија на воено-цивилната лунарна програма на Кина и Русија.
Замена за МСС
Дафи истовремено наложи потфат за побрза замена на Меѓународната вселенска станица, чиј век на траење истекува по 2030-та. Идејата е приватните компании да изградат комерцијални станици, додека НАСА би била „седиште на наемник“.
Нов импулс по откажаниот нуклеарен мотор
Пентагон неодамна го прекина заедничкиот проект со НАСА за нуклеарно-термален ракетен мотор, но агенцијата не се откажува од нуклеарната технологија: лунарниот реактор се гледа како основа за идни мисии кон Марс.
Следни чекори
- Почеток на индустриски консултации – септември 2025
- Објава на формален повик за предлози – декември 2025
- Избор на партнер(и) – крај на 2026
- Интеграција и тестови на Земјата – 2027-2029
- Лансирање кон Месечината – 2030
Останува да се види како Конгресот ќе реагира на амбициозниот план, особено во контекст на буџетските ножици. Но сигналот е јасен: НАСА сака повторно да биде прва – овојпат со нуклеарна струја на лунарната површина.
