Насилството врз новинарите во Србија достигна нов тажен рекорд

Насилството врз новинарите во Србија, за кое „Репортери без граници“ (RSF) постојано предупредува, достигна нов тажен рекорд.

RSF документира 34 физички напади извршени за помалку од два месеци врз медиумски професионалци од страна на политички активисти и службеници за спроведување на законот додека известуваа за протести против корупција.

Оваа бројка ги надминува сите годишни вкупни бројки на физички напади регистрирани во Србија од најмалку 2020 година.

RSF ги повикува земјите-членки на Европската Унија (ЕУ) и Европскиот парламент да испратат јасна порака до српските власти дека нивната пасивна позиција – и потенцијалното соучество – во овие злоупотреби е некомпатибилна со нивната цел за приклучување кон ЕУ.

Еден од најбруталните напади врз српските новинари ова лето се случи на 13 август.

Додека известуваа за протест пред локалното седиште на владејачката Српска напредна партија (SPP) во северниот град Нови Сад, главниот уредник на новинската веб-страница „Разглас“, Жарко Богосављевиќ, и новинарот од Нови Сад 192, Никола Билиќ, беа претепани со метални прачки од поддржувачи на СНС.

Нападот беше толку тежок што Никола Билиќ, кој претрпе повреди на главата, беше однесен во одделот за итни случаи.

Само помеѓу 1 јули и 25 август, RSF регистрираше 34 физички напади врз српски новинари, фоторепортери и видеографи.

Поголемиот дел од нив покриваа антикорупциски демонстрации предизвикани од смртоносниот пад на железничката станица во Нови Сад во ноември 2024 година.

Од 34 инциденти, 14 беа извршени од насилни поддржувачи на СПП, партијата на претседателот Александар Вучиќ, која исто така нападна многу мирни демонстранти, како и некои полицајци. Останатите 20 напади беа извршени од страна на службеници за спроведување на законот.

Бројот на напади во изминатите два месеци ги надминува сите годишни бројки за насилство врз медиумски професионалци во Србија од најмалку 2020 година, според податоците на RSF, и е двојно поголем од бројот на случаи регистрирани во 2024 година.

Сегашниот годишен број за 2025 година е 65 случаи – невидено ниво, судејќи според евиденцијата што ја води Независното здружение на новинари (NUNS) од 2008 година.

Иако комесарката за проширување на ЕУ, Марта Кос, ги осуди нападите кон средината на август, таа брзо беше прекорена од претседателката на српскиот парламент, Ана Брнабиќ, членка на СПП, која ѝ рече да „молчи“.

„Во просек, еден српски медиумски професионалец е жртва на физички напад на секои два дена. Триесет и четири напади за помалку од два месеци! Ова е неприфатливо. Дали треба да чекаме додека некој новинар не биде уште посериозно повреден или убиен? Со оглед на пасивноста – и потенцијалното соучество – на српските власти, ЕУ мора да преземе мерки. Особено апелираме до Европскиот парламент и влијателните земји-членки како што се Германија и Франција силно да го осудат рекордниот број напади врз српските новинари. Српската влада мора да разбере дека ова назадување е некомпатибилно со нејзината декларирана амбиција да се приклучи на ЕУ“, рече Павол Салаи, раководител на бирото за ЕУ ​​и Балканот на РСФ.

Српските новинари редовно се закануваат или напаѓаат со метални прачки, тули и камења од насилни политички поддржувачи, додека полицијата неселективно прска со солзавец.

Во неколку случаи, полицијата не интервенираше за да ги заштити новинарите додека беа нападнати од насилни демонстранти.

Овие напади, како и бројните закани со смрт кон новинарите, беа поттикнати од честите изјави на претседателот Александар Вучиќ и известувањето за настаните од страна на провладините таблоиди.

Од декември 2024 година, тие изнесуваат неосновани обвинувања дека демонстрантите и некои независни медиуми организираат „државен удар“ финансиран од западните земји.

Кон крајот на јуни, шефот на државата дури и ги прогласи телевизиските канали N1 и Nova S, кои храбро ги известуваа протестите и покрај големата опасност, за „терористи“.

Од почетокот на протестите против корупцијата, RSF постојано предупредуваше на растечкото насилство врз новинарите и политичкиот притисок врз медиумите – во јавни изјави, на демонстрации во Париз и во својот придонес кон извештајот на ЕУ за владеењето на правото во Србија.

RSF, исто така, го осудува претпочитањето на властите да ја поддржуваат руската пропаганда, наместо да ја промовираат слободата на медиумите.

Србија е рангирана на 96-то место од 180 земји и територии во Индексот на слободата на печатот во светот на RSF за 2025 година и е претпоследна во регионот ЕУ-Балкан.