Нов обид да се разреши мистеријата на исчезнатиот авион

Повеќе од 11 години по исчезнувањето на летот MH370, една од најголемите авијациски мистерии повторно се враќа во фокусот – овојпат со истата приватна компанија што веќе еднаш се обиде да го најде авионот, но со ветување за „попрецизно“ пребарување и подобрена технологија. Потрагата официјално треба да продолжи на 30 декември 2025 година, а ја води Ocean Infinity, според услови „без наоѓање – нема плаќање“.

Malaysia Airlines MH370 исчезна на 8 март 2014 година, на релација Куала Лумпур – Пекинг, со 239 лица во авионот (227 патници и 12 членови на екипажот). Последната комуникација со авионот била околу 40 минути по полетувањето, по што се губи трагата, а подоцнежните анализи – радарски и сателитски – ја наметнаа претпоставката дека леталото се упатило кон јужниот дел на Индискиот Океан, западно од Австралија.

Она што го прави овој случај толку „неподнослив“ за модерната ера е контрастот меѓу масовната дигитална трага што ја остава секој комерцијален лет и фактот дека главниот остатоци од еден Боинг 777 никогаш не беа лоцирани. Досега се најдени повеќе од 30 парчиња остатоци по бреговите на Африка и на острови во Индискиот Океан, но само мал дел од нив се врзуваат со висока сигурност со MH370, што ги држи отворени сите клучни прашања – од точната точка на пад до тоа што точно се случило во последните часови од летот.

Претходните напори беа огромни, скапи и – во суштина – недоволни. Малезија, Австралија и Кина спроведоа подводна потрага на приближно 120.000 квадратни километри, која беше прекината во 2017 година без пронајдок. Во 2018 следеше и приватна потрага на Ocean Infinity, исто така без успех.

Новата операција, според најавите на малезиското Министерство за транспорт и извештаите на повеќе меѓународни медиуми, ќе се одвива „интермитентно“ во период од 55 дена, во „таргетирани области“ што се сметаат за најверојатни. Површината за пребарување се проценува на околу 15.000 квадратни километри во јужниот Индиски Океан, но точната локација не се објавува јавно – детал кој за семејствата значи уште една рунда надеж без целосна транспарентност, а за јавноста уште една рунда шпекулации.

Договорот е поставен како „no-find, no-fee“, односно Ocean Infinity добива надомест само ако го пронајде авионот. Висината што најчесто се наведува е 70 милиони долари – сума што ја објаснува логиката на моделот: државата плаќа само за резултат, компанијата го презема финансискиот ризик и се обидува да го претвори технолошкото „предимство“ во пробив.

Враќањето на Ocean Infinity во 2025/2026, сепак, не е „целосно нов старт“. Операцијата веќе беше рестартирана во текот на 2025 година, но во април беше суспендирана поради лоши временски услови и „вонсезона“ во јужната хемисфера – реалност што ја покажува најтешката страна на ваквите мисии: не е доволно да имаш технологија, мора да имаш и прозорец на море што дозволува систематско пребарување.

Останува и старото суштинско прашање: дали има нешто „ново“ што ја оправдува надежта дека токму сега ќе се најде местото на падот. Дел од извештаите велат дека компанијата ја подобрила технологијата и дополнително ја стеснила зоната со анализа на податоци и експертски модели, но истовремено и самите медиуми нагласуваат дека не е јасно дали постојат конкретни нови докази за локацијата.

Истрагата од 2018 година остави тежок заклучок што и денес го следи случајот: дека системите на авионот најверојатно биле намерно манипулирани за да се смени курсот, без да се утврди кој и зошто, додека паралелно се посочуваа пропусти и во комуникацијата и координацијата на контролите на летање. Тоа ја прави потрагата повеќе од техничка операција – секој пронајден дел од авионот би значел ново поглавје за одговорност, процедури и доверба во авијациската безбедност.

Семејствата, пак, се движат во круг кој трае со години: објави за нови потраги, па паузи, па повторни најави. Во јавни реакции што ги пренесуваат светските медиуми, дел од блиските на исчезнатите велат дека времето одамна престанало да биде аргумент – останала само потребата за одговор, па дури и ако тоа значи уште неколку месеци чекање „колку и да треба“.

Почетокот на 30 декември отвора уште една тесна временска „линија на можност“: 55 дена пребарување во таргетирана зона, без јавно објавени координати, со модел што ја става целата тежина на резултатот. По толку години, дури и ваква формула изгледа како последен обид да се сведе мистеријата на нешто конкретно – точка на карта, метал на дно, запис што конечно не може да се толкува во круг.