Skip to content
Снежнобела фасада на поранешен трговски центар покрај закрчената индустриска артерија во Атина денес е симбол на новата Грција. Во некогашната сала за лизгање сега работи дигиталното срце на државата: седиштето на Независната управа за јавни приходи (AADE). Од таму, инспектори со дронови, алгоритми и видеоврски во живо од пристаништа и оддалечени рурални места ловат затајувачи на данок во реално време. „Од состојба без податоци до состојба со ‘big data’ – работевме систематски и посветено“, вели гувернерот на управата, Јоргос Питсилис.
Трансформацијата е повеќе од козметика. Грчкиот даночен систем, некогаш синоним за неефикасност, е препишан со дигитална кодна книга: касите и ПОС-терминалите по закон се поврзани со даночната управа; се вкрстуваат картични плаќања, пријави, платни списоци, царински декларации и банкарски записи; алгоритмите „црвено знаменце“ испраќаат кај екипи на терен. Смартфони на инспекторите стримаат слика и звук кон командниот центар, со паник-копче за ризични ситуации. На големи екрани се мапираат тековни акции и дрон-фидови: од преполни тераси до скриени силоси за жито и камиони со овошје; дури и телеметрија од бункери за гориво на бродови.
Резултатите се бројки – и перцепција. По деценија на болни мерки и три спасувачки пакети, земјата која долго беше европски отпадник денес е меѓу ретките членки на ЕУ со буџетски суфицит (2024), а обврзниците ѝ се вратија во инвестиционен ранг кај сите големи агенции. Долгорочните трошоци за задолжување паднаа под оние на Италија и Франција, а веднаш над Шпанија. „Грција денес е суштински различна од пред една деценија – постои трајна промена во економскиот модел и фискалниот режим“, нотира еден висок рејтинг-аналитичар.
Но дигиталната строгост е и дневна рутина. Во акцијата со кодно име „Saturday Night Fever“, AADE ги спореди телефонските сигнали и нарачките по маси со издадени сметки – и видливо потцрта „вакуум“ во фискализацијата. По проверките, пријавените дневни приходи на клубот двојно скокнале. Во друг случај, од 20 активни телефони во продавница, системот „види“ речиси нула сметки – сигнал за итна теренска контрола. Со ваков микс од алгоритми и присуство, даночната дисциплина доби остар профил.
Сепак, домашната политичка динамика останува напрегната. Додека реформите ја поправија репутацијата и овозможија пакет од околу 1,6 милијарди евра даночни олеснувања, опозицијата предупредува дека ефикасната наплата ≠ социјална праведност. Високиот ДДВ (24%), зголемен во кризата, не е вратен надолу; дел од мерките на штедење остануваат, а сиромаштијата е тврдоглава. Со други зборови, дигиталната метла чисти, но политиката на распределба и понатаму ќе биде терен за борба.
За Атина, следната фаза е одржливост и институционална отпорност: стабилни тимови, кибер-безбедност, проширување на аналитичките капацитети, и – клучно – баланс помеѓу строгост и доверба. Грција покажа дека технологијата може да ја препакува државата одвнатре. Прашањето што останува е дали дигиталната револуција ќе стане и социјален договор: дисциплина за сите, но и видлива дивиденда за мнозинството.