Skip to content
Од 2026 година, дел од сообраќајните казни во Македонија повеќе нема да зависат од тоа дали полицаец ќе ве запре на улица. Новиот систем „Безбеден град“ треба да ја преземе улогата на „електронски сообраќаец“: камерите ќе снимаат, компјутерите ќе препознаваат, а прекршочните налози автоматски ќе стигнуваат на телефон и мејл.
Суштината на проектот е да се воведе затворен круг – од снимање до казна – во кој човечкиот фактор е сведен на минимум, а процедурите се јасни и следливи. За тоа да функционира, Владата и МВР најавија измени во пет закони: Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата, Законот за прекршоци, Законот за возила, Кривичниот законик и Законот за извршување на санкции. Овие измени треба да ја легализираат употребата на електронски докази и да воведат скратена постапка за прекршоци регистрирани со камери.
Првиот чекор веќе е направен со новиот образец за регистрација на возила. При секоја регистрација, сопственикот мора да остави телефон и е-пошта. Така државата создава база на контакти за сите регистрирани возила, што е предуслов казната да може автоматски да стигне до вистинскиот сопственик без додатна проверка на терен.
Како ќе изгледа патот од снимање до казна? Најпрво, камерата го регистрира прекршокот – пречекорена брзина, минување на црвено, непочитување пешачки премин или погрешно паркирање. Секој уред има свој „дневник“: точен датум, време, локација и фотографија или видео од возилото. Овие материјали во живо се праќаат во централен сервер, каде што софтвер ги обработува.
Следниот чекор е автоматско препознавање на регистарската табличка и споредување со базата на МВР. На тој начин, системот го „врзува“ прекршокот за конкретно возило и неговиот сопственик. Таму каде што е потребно, вработен оператор ќе може да провери дали снимката е јасна, дали прекршокот е недвосмислен и дали нема техничка грешка, пред да се потврди прекршочниот налог.
Кога прекршокот ќе биде потврден, системот автоматски генерира прекршочен налог. Во него ќе бидат наведени основните податоци: за кој прекршок се работи, кога и каде е сторен, колкава е казната и во кој рок треба да се плати. Налогот потоа се испраќа по два канали – како СМС порака на регистрираниот број и како е-мејл на оставената адреса. За граѓаните кои немаат електронски контакти ажурирани, останува можност и за класична хартиена достава.
Во рокот предвиден со Законот за прекршоци, сопственикот на возилото може да постапи на два начина. Ако ја прифаќа одговорноста, ја плаќа казната по упатството во налогот, со што постапката завршува. Деталите за евентуални попусти за навремена уплата треба да бидат утврдени со подзаконски акти. Ако смета дека казната е неоснована – бидејќи не го управувал возилото, има техничка грешка или друга причина – ќе има право да поднесе приговор и да бара судска заштита, при што снимката и електронските податоци ќе бидат доказ.
За повторувачите, измените најавуваат построги санкции. Ако истото возило во краток период направи повеќе прекршоци, системот ќе го препознае шаблонот и по трет или четврти прекршок може да следи забрана за управување или друга посериозна мерка, во согласност со Законот за безбедност на сообраќајот. Така, „Безбеден град“ не само што регистрира, туку и прави профил на ризично однесување во сообраќајот.
МВР најавува и преоден период, во кој системот ќе работи во режим на предупредувања. Граѓаните ќе добиваат СМС или мејл со информација дека е регистриран прекршок, но без веднаш да следи парична казна. Овој период треба да се искористи за да се тестираат камерите, серверите и базите на податоци, но и за возачите да се навикнат дека „невидливиот сообраќаец“ веќе е присутен на улиците.
„Безбеден град“ е замислен како дел од поширока стратегија за намалување на сообраќајните несреќи и жртви. Паралелно се најавуваат и решенија за паркирање, нови катни гаражи, правила за електрични тротинети и подобра заштита на пешаците и велосипедистите. Но клучот на новиот модел останува јасен: прекршокот што ќе биде снимен, ќе биде и санкциониран – по транспарентна електронска процедура, од камерата до казната.