Одбраната ја лоцира одговорноста кај ДНК

Цели девет месеци по трагедијата во кочанската дискотека „Пулс“, првообвинетиот сопственик Дејан Јованов – Деко повторно седна на обвинителната клупа во големата судница во Идризово. Со „грутка во грлото“, како што самиот опиша, тој рече дека е затворен „во четири ѕида“ и дека секој ден повторно ја проживува кобната ноќ од 16 март, кога загинаа 63 млади луѓе, а над 200 беа повредени.

Но, и покрај емотивниот тон, пораката на газдата на „Пулс“ остана јасна: не се чувствува виновен за пожарот и за загинатите. Со него редоследно се изјаснија и останатите 34 обвинети – од членови на семејството, преку претставници на обезбедувањето и сопственици на фирми, до поранешни градоначалници, министри и инспектори. Сите рекоа дека го разбираат обвинението, многумина изразија искрено сочувство и болка, но никој не прифати вина за „тешки дела против општата сигурност“ што им се ставаат на товар.

Во судницата, редовно исполнета со роднини на загинатите во црнина, комбинацијата од извинувачки зборови и негирање вина повторно ја отвори раната. Дел од родителите негодуваа и дофрлаа кога обвинетите зборуваа дека „не знаат зошто се во судница“ или дека „и тие ја чувствуваат истата болка“. Судијката Дијана Груевска-Илиевска мораше да повика на ред и да побара процесот да се одвива „во тишина и мир“, затоа што, како што рече, судот може да ја разбере болката, но мора да ја заврши работата.

Од другата страна, обвинителството црта сосема поинаква слика. Кочанскиот обвинител Борче Јанев во воведниот говор потсети дека „Пулс“ 13 години функционирал како смртоносна стапица – објект без адекватни излези, без реален надзор и со систематско затворање очи на институциите. Трагедијата не била резултат само на едно палење пиротехника на концертот, туку на долгогодишен сплет од пропусти, неказнивост и корупција, во кој, според обвинението, учествувале и сопствениците, и локалните власти, и државните органи.

Самиот пожар, како што произлегува од доказите, избувнал кога пиротехничко средство запалило дел од внатрешната обвивка на објектот, во момент кога внатре имало стотици млади луѓе на концерт, кое одбраната на првообвинетиот ја позиционира исклучиво како причина за пожарот и одговорноста ја лоцира во групата ДНК и нивната небрежност.

Обвинителството тврди дека обезбедувањето дозволило внесување и употреба на пиротехника, а претходните контроли, инспекции и одобренија биле или површни, или целосно изостанале. Затоа обвинителната постапка опфаќа период од 2012 година до кобната ноќ, со став дека казнивото дело не е само самиот пожар, туку и долгото, свесно толерирање на див објект кој, како што вели Јанев, „од секогаш бил буре барут“.

Во оваа судска рамка, сведочењата на повредените и семејствата внесуваат трета перспектива. На последните рочишта се појавија преживеани со видливи последици од изгорениците, кои најавија дека ќе се приклучат кон кривичниот прогон и дека надоместот на штетата ќе го бараат во посебни постапки. Истовремено, здружението „16-ти Март“, што ги обединува семејствата на жртвите, продолжува со маршеви и протести, инсистирајќи дека ова судење мора да стане преседан – пример дека државата конечно може да го затвори кругот на неказнивост кога институциите ќе направат катастрофален пропуст.

Девет месеци по трагедијата, сцената во судницата ја концентрира целата драматика на случајот: газда кој тврди дека психички ја преживува истата ноќ секој ден, обвинет систем кој од 2012 година наваму не видел или не сакал да види опасност, и родители кои, зад паролата „правда за нашите деца“, одбиваат да прифатат дека ова е само „несреќен случај“. Од исходот на процесот ќе зависи не само личната судбина на 35-те обвинети, туку и одговорот на прашањето дали трагедијата во „Пулс“ ќе остане уште една колективна рана без јасно именувана вина, или ќе стане пример дека за ваков тип катастрофи конечно може да има системска, а не само симболична правда.