Пабло Пикасо – генијот кој го промени светот на уметноста и остави трага и во Скопје

На денешен ден, 25 октомври 1881 година, во шпанскиот град Малага се родил човекот што засекогаш ќе ја промени историјата на уметноста – Пабло Пикасо. Сликар, скулптор, дизајнер, керамичар, поет, визионер – Пикасо беше сè освен обичен уметник. Неговото име денес стои како симбол на креативна слобода, бунт против шаблоните и постојана потрага по нови начини на изразување.

Револуционер на уметноста

Пикасо е коосновач на кубизмот, движење што ја распарчи реалноста на геометриски форми и ѝ даде нова перспектива на светот. Неговите дела како „Les Demoiselles d’Avignon“ и „Guernica“ не се само слики – тие се манифести на еден немирен дух што преку боја и форма зборуваше за човековата болка, страв, љубов и отпор.

„Герника“, неговото најмоќно политичко дело, е вик против војната, создадено како реакција на бомбардирањето на истоимениот баскиски град за време на Шпанската граѓанска војна. Таа монументална композиција, црно-бела, немирна и силна, стана вечен симбол на антифашизмот и човечкото страдање.

Уметник и активист

Но, Пикасо не беше само уметник во атеље. Тој беше активен комунист, човек кој веруваше во идеалот за еднаков и праведен свет. Во 1944 година се приклучува на Француската комунистичка партија, во време кога Европа сè уште го броеше ужасот од Втората светска војна.
„Јас сум комунист и моите слики се комунистички дела,“ ќе изјави подоцна – реченица што не треба да се сфати буквално, туку како сведоштво за уметник кој ја гледа уметноста како продолжение на животот и борбата за правда.

Пикасо учествувал на мировни конгреси, потпишувал петиции, донирал свои дела за хуманитарни и антиколонијални цели. Иако живеел богато, останувал близок до идеалите на солидарност и човековост.

Дарот за Скопје – уметноста како солидарност

Помалку познато, но длабоко значајно поглавје од неговиот живот е врската со Скопје. По катастрофалниот земјотрес во 1963 година, кога светот се обедини во помош за уништеното Скопје, Пикасо беше еден од првите светски уметници што се приклучија на акцијата за солидарност.

Тој ја донира својата слика „Глава на жена“, создадена во 1963 година, која и денес е едно од највредните дела во колекцијата на Музејот на современата уметност (МСУ) во Скопје.
Токму големиот одѕив на уметници од целиот свет, меѓу кои и Пикасо, стана втемелувачки момент за создавањето на МСУ, кој во 1970 година свечено ги отвори своите врати – како симбол на меѓународна солидарност и уметничка надеж по трагедијата.

Пикасо и „Битката на Неретва“

Неколку години подоцна, Пикасо повторно ќе покаже колку е поврзан со просторите на поранешна Југославија.
Кога југословенскиот режисер Вељко Булаиќ го снимал својот култен филм „Битката на Неретва“, Пикасо го прифатил предизвикот да го направи постерот за филмот – вториот и последен филмски постер во неговата кариера. Единственото барање на Пикасо било наместо хонорар да добие 12 шишиња најдобри југословенски вина, меѓу кои имало и македонски.

Постерот, создаден врз мотиви од неговата слика „Сабињанки“, визуелно потсетува на „Герника“, носејќи ја истата драматична енергија и чувство на болка и отпор.

Пикасо и неговите необични миленици

Покрај сè, Пикасо имал и бизарна, но симпатична страна. Меѓу неговите миленици биле овца и – був! Животни необични колку и неговиот сопственик.

Украдената слика – и повторно најдена

Но, дури и делото „Глава на жена“ има своја авантуристичка приказна. Во 1971 година, сликата исчезнала од МСУ на мистериозен начин, што предизвикало светски медиумски интерес под насловот „Украден Пикасо!“
По неколку месеци, благодарение на Интерпол и соработката меѓу повеќе држави, делото било пронајдено на аеродромот во Франкфурт, кај група крадци на уметнички дела.

Инспирацијата за таа случка довела и до создавање на ТВ-филмот „Пикасо“ на режисерот Аљоша Симјановски, снимен во 1987 година во продукција на МТВ.

Наследството на генијот

Пабло Пикасо починал во 1973 година, но неговата оставнина е неизбришлива.
Во текот на животот создаде повеќе од 20.000 дела, меѓу кои слики, цртежи, скулптури и керамики.
Секое негово дело е сведоштво за една мисла што не се плашела од промена.

Во Скопје, „Глава на жена“ не е само уметничко дело – таа е симбол на солидарност, културна меморија и светска поврзаност.
И можеби токму тоа е најубавото наследство на Пикасо: вербата дека уметноста е универзален јазик на човечноста.