Посетителите на Колосеумот сега можат да се прошетаат низ тајниот коридор на гладијаторскиот император

Некогашниот таен премин е отворен за јавноста од оваа есен, со цел да се откријат тајните на римските императори и да се запознаат туристите со светот на стравот и смртта – составен дел од античкиот Колосеум.

Рим, ноември 192 година од н.е. Чекорите одекнуваат во темнината на подземниот коридор. Мирисот на факели и камен се меша со влагата што капе по трезорите. Императорот Комод гледа надолу додека факелите му го осветлуваат патот. Долго време, покрај сенките што танцуваат на ѕидовите, го следи и сомневањето дека против него се кова заговор.

Преминот низ кој оди, облечен како Херкул и покриен со крвта на стотиците животни што ги убил претходно во текот на денот, бил изграден за да го заштити од луѓето, од убијците, од стравот. Сепак, додека оди низ него, знае дека дури ни мермерните ѕидови повеќе не можат да го одбранат. Тој е свесен дека Рим повеќе не е негов, и кога ќе им го сврти грбот на своите синови, дури ни императорите повеќе не се безбедни. Зад секој столб може да стои предавство.

Син на филозофот Марко Аврелиј, Комод пораснал во сенката на својот татко, но наскоро го напуштил стоицизмот и она што го претставувал неговиот татко. Страста за спектакл и моќ ги надминала сите традиции, па наместо филозофија се впуштил во борби во арената, обидувајќи се да биде гладијатор – убивајќи лавови, ноеви и нилски коњи. Ова предизвикало многу контроверзии меѓу горните класи во Рим, кои сметале дека работата на гладијатор е резервирана само за оние од ниско потекло.

Историчарите наведуваат дека императорот учествувал во повеќе од 700 битки, иако тие најверојатно биле внимателно насочени – за никој да не му наштети на Комод.

Она што не го знаел е дека предавството ќе дојде многу наскоро во форма на оние што му се најблиски – неговата љубовница Марсија, ослободениот Нарцис со кого вежба борење во слободно време и преторијанските гарди.

Две илјади години подоцна, истиот тој премин, закопан и заборавен со векови, е повторно отворен за јавноста. Под монументалните сводови на Колосеумот, каде што некогаш се судирале челикот и месото, денес минуваат туристи, археолози и светлината на модерните рефлектори.

Тунел на царско достоинство и страв

Таен коридор, долг околу 55 метри, го поврзува јужниот влез на Колосеумот со Царската ложа. Направен во облик на латинската буква „S“, тој дозволувал царската фигура да биде скриена од погледот, но и заштитена од можни атентати. Изграден кон крајот на 1-ви и почетокот на 2-ри век, најверојатно за време на царот Тит, преминот бил повеќе од архитектонска неопходност – тој бил симбол на моќ невидлива за обичниот човек.

Ѕидовите некогаш биле обложени со мермер од Нумидија, украсени со штуко и фрески што прикажувале сцени од лов, акробати и животни од арената, визуелно искуство на крвавиот спектакл што се одвивал горе.

Од заборав до повторно откривање

Преминот бил покриен со слоеви почва и срушени ѕидови со векови. Дури во 20 век, за време на археолошките ископувања во областа на хипогеумот (подземните простории на Колосеумот), истражувачите наидоа на траги што укажуваа на таен премин. Во 2024 година, Археолошкиот парк на Колосеумот ја започна својата реставрација, која траеше речиси една година.

За време на работите, беа откриени фрагменти од мермерни облоги, обоен малтер и траги од црвена окер боја, што укажува дека бил раскошно украсен. Посебен предизвик беше влажноста, поради што реставраторите ги „зајакнаа“ слоевите од антички варовник со современи материјали и го стабилизираа теренот, за да може коридорот да прима посетители.

Во септември 2025 година, тунелот беше отворен за јавноста за прв пат. Инсталирано е LED осветлување и дигитални проекции за да се рекреира неговиот поранешен изглед. Денес, посетителите буквално можат да „одат по стапките на царот“, исто како што направи Комод пред речиси две илјади години.

Со отворањето на Комодовиот премин, Рим му даде на светот уште еден фрагмент од своето минато. Во втората фаза од реконструкцијата, во 2026 година, археолозите планираат да го обноват делот од тунелот што се протегал надвор од Колосеумот – неговата мистериозна почетна точка, чија точна локација сè уште се бара под слоевите на модерниот град.

Денес, кога посетителот ќе влезе во тој студен ходник и ќе ја чуе тишината, лесно е да се замисли звукот на тогата, судирот на мечот со каменот и императорот како се движи од сенките кон светлината. Низ Комодовиот премин, историјата оживува, а вечниот град Рим уште еднаш докажува дека минатото се крие зад секој негов агол, чекајќи да биде повторно откриено.