Skip to content
Светот денес го одбележува Меѓународниот ден на мајчиниот јазик (21 февруари), кој УНЕСКО го прогласи за меѓународен ден во 1999 година. Овој ден се слави низ целиот свет со разни активности насочени кон зачувување и унапредување на мајчините јазици. Со денот за промовирање на лингвистичката и културната разновидност се потенцира важноста и уникатноста на секој јазик на планетата Земја. За да постигнеме одржлив развој, потребно е младите ученици да имаат можност да учат и да го негуваат својот мајчин јазик, но да учат и други јазици. Токму преку совладувањето на јазикот кој се говори дома, односно мајчиниот јазик, децата учат да читаат и пишуваат, а потоа ги надградуваат и сите останати знаења.
За тоа како државата се грижи и го негува македонскиот јазик, побаравме мислење од професорот Димитар Пандев кој предава на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“. Според него, државата се грижи преку цел еден образовен систем на културни институции.
-Образовната мрежа постои, си има луѓе на соодветни места, се залагаат колку што можат. Јазикот функционира најнормално. Ако нешто зачкрипи не е ништо проблем. Државата вложува во образовниот систем, обуки постојат, Друштво за македонски јазик. Институции што се залагаат. Ако некој нешто сака нешто плус, треба да видиме што е тоа плус или што е тоа што не чини. Се што не чини е меч со две острици, порачува Пандев за „Локално“.
Професорот смета дека треба да го имаме во предвид образовниот систем во различни земји во однос на тоа дали треба повеќе катедри на македонски јазик да се отвораат во странските земји.
-Имаме земји во кои што постои строг однос професор – студент и во кои што особено внимание се посветува на изучување на јазикот што се учи преку лекторати и се учи од најниско до највисоко рамниште и тие лекторати нам ни се потребни. Во многу земји сега се отиде на принцип предметите да се учат според определен број на запишани студенти, за жал така е и кај нас. Тоа доведе до укинување или намалување на определени предмети на странски јазици. Во основа македонскиот јазик се учи на многу катедри. Прашањето е дали го предава наш човек и дали го предава професор од таа средина и дали постои ангажиран професор од таа средина што го предава македонскиот јазик. Наша интенција е во секоја средина и секоја катедра во странство да имаме тамошен професор по македонски јазик кон кој што би се приклучил и нашиот лектор. На тој начин предметот си има свое место во образовниот систем на таа земја. Ние имаме славистички катедри на кој што македонскиот јазик солидно се проучува и водиме сметка дека тие вадат солидни кадри, оценува Пандев.
Истакнува дека државна стратегија по прашањето за македонскиот јазик зависи од тоа како би се вовела.
-За лекторатите и катедрите се грижат универзитетите и тие се резултат на меѓууниверзитетска размена и тој начин на соработка е најважен и најзначаен. Треба да им се даде целосно право на воспоставување врски со други универзитети што би се зацрврстиле со размена на лектори и размена на професори и слично. Постојат различни форми и сите форми се користат. Како државна стратегија тоа е овластување на министерствата, јас такво овластување немам. За мене е важна универзитетската размена односно врските меѓу универзитетите, рече професорот.
Тоа што денеска младите се поретко зборуваат на чист литературен македонски јазик, за проф. Пандев не може да се претвори во проблем.
-Зависи како го сфаќаме и зошто инсистираме толку на тоа чист македонски литературен јазик. Првото е македонски јазик кој што се остварува во повеќе форми, а една од тие најиздигнати форми е и литературната, што не значи дека и другите форми на извесен начин треба да се запостават, туку сите форми меѓусебно се поддржуваат или да употребиме еден термин „се потхрануваат“ што значи дијалектните форми навлегуваат во литературниот јазик, литературниот јазик навлегува во дијалектните форми, се развиваат социолектите, културолектите и сите тие меѓусебно се поврзани во една цврста организација што ние ќе ја наречеме македонски јазик, а највисока форма е литературниот јазик. Зборот „чист“ јазик може да значи општествена кристализација или јазик што е добиен по пат на општествена кристализација, тоа го тврди општата лингвистика. Кој како го сфаќа тој збор „чист“ е сосема друго значење, посочува соговорникот.
Околу нападите од Бугарија во однос на македонскиот јазик и неговото зачувување, професорот смета дека мораме да ги дефинираме тие напади од каде доаѓаат.
-Член сум на определени медиолошки организации кои што се грижат за медиумите во светот и можам слободно да ви кажам дека кога некогаш некоја информација се пласира преку медиумите, обично се поставува прашање кој ја плаќа или кој стои позади неа. Ние многу зборуваме за македонскиот јазик како македонисти, а ретко нашиот глас стигнува до етерот. Било кој дури и најобичен Бугарин само со матичен број, нешто да каже против Македонија, сите наши медиуми го објавуваат, а веќе и матичните броеви ја губат својата смисла, објаснува проф. Пандев.
Н.П. (Локално)
