Skip to content
Европската комисија подготвува нова безбедносна стратегија наречена Патоказ за одбранбена подготвеност 2030, во кој се бара од земјите-членки да достигнат ниво на воена подготвеност доволно за да се одврати потенцијална руска агресија во следните пет години.
Документот, за кој пишува Политико, претставува најамбициозен план за милитаризација на Европската Унија и е јасен одраз на геополитичката реалност по војната во Украина и сè понеизвесната американска посветеност на европската безбедност.
Како што е наведено во нацрт-планот, „до 2030 година, Европа мора да има доволно силна одбранбена позиција за сигурно да ги одврати противниците и да одговори на каква било агресија“. Документот прво ќе го разгледаат министрите за одбрана на земјите-членки, а следната недела ќе го дискутираат шефовите на држави и влади.
Брисел сака заедничко купување оружје
Иако европските земји брзо ги зголемуваат своите воени буџети, Комисијата предупредува дека поголемиот дел од парите сè уште се трошат на национално ниво и на некоординиран начин, што доведува до „фрагментација, инфлација на трошоците и недостаток на интероперабилност“.
Целта е до крајот на 2027 година, најмалку 40 проценти од набавките за одбрана да бидат преку заеднички договори, што е двојно повеќе од денес. До 2028 година, најмалку 55 проценти од оружјето треба да доаѓа од европската и украинската индустрија, а до 2030 година тој удел треба да порасне на 60 проценти.
Ракетен штит, ѕид од беспилотни летала, муниција…
Планот детално ги опишува деветте клучни капацитети што ЕУ мора да ги исполни: воздушна и ракетна одбрана, воена мобилност, артилерија, вештачка интелигенција и кибернетика, ракети и муниција, беспилотни летала и контрабезбедносни летала, копнено војување и поморска моќ. Улогата на Украина, која треба да стане силно вооружена држава способна да одбие руски напад, е исто така особено значајна.
Три главни инфраструктурни проекти треба да бидат започнати до крајот на годината:
Источна крилна стража – интегриран систем на копнена, воздушна и одбрана од дронови на истокот од ЕУ и Европскиот ѕид од дронови – „ѕид од дронови“ за заштита на источните граници, Европскиот воздушен штит – повеќеслоен ракетен штит и Одбранбениот вселенски штит за заштита на европските сателити и вселенски системи.
Кој ќе плати за тоа?
Комисијата проценува дека ЕУ би можела да мобилизира до 800 милијарди евра за одбрана до 2030 година – преку постојните и новите механизми, од кредити за оружје (програмата SAFE), Европскиот фонд за одбрана, до следниот седумгодишен буџет што стапува на сила во 2027 година.
Во исто време, Брисел нагласува дека државите остануваат „суверени во одбраната“, но некои членки веќе покажуваат скептицизам. Германија вели дека ЕУ може само да „создаде услови“ за национален развој на способностите, додека Шведска предупредува дека резултатите мора да се мерат со „конкретни резултати“, а не со квоти за заедничка набавка.
НАТО останува клучен, но Европа сака поголема независност
За да ги смири критичарите, Комисијата во документот истакнува дека сите планови ќе бидат усогласени со НАТО. Сепак, пораката е јасна: во свет каде што САД се свртуваат кон своите интереси во Азија и Блискиот Исток, Европа повеќе не може да зависи само од Вашингтон.
„Авторитарните држави сè повеќе се обидуваат да влијаат на нашите општества и економии“, се вели во нацрт-документот. „Традиционалните сојузници го менуваат својот фокус кон други региони во светот… Одбранбената положба на Европа мора да биде подготвена за боиштата на утрешнината.“
