Рената Дескоска избрана за потпретседателка на Венецијанската комисија

Професорката по уставно право и поранешна министерка за правда, Рената Тренеска-Дескоска, е избрана за потпретседателка на Венецијанската комисија при Советот на Европа. Како што објави на својот профил, изборот е донесен на 145. сесија на Комисијата во Венеција на 12 и 13 декември, при што за претседателка е избрана италијанската професорка Марта Картабија, а за потпретседатели, покрај Дескоска, и Ерик Холмовик од Норвешка и Тимоти Оти од Обединетото Кралство.

Дескоска нагласува дека станува прва потпретседателка на Венецијанската комисија која доаѓа од Северна Македонија, но и воопшто од земја која не е членка на Европската унија, како и прва личност од државите произлезени од поранешна Југославија во оваа позиција. Изборот, како што наведува, го доживува како признание за нејзината досегашна активност: досега учествувала во подготовка на 14 мислења за различни земји, ги презентирала на пленарните седници и тие биле едногласно усвоени. Во рамки на Комисијата учествувала и во повеќе мисии и меѓународни конференции.

Според неа, новата функција е и обврска повеќе да продолжи со ангажманот на промоција на европските стандарди во сферата на демократијата, човековите права и владеењето на правото – области во кои Венецијанската комисија има клучна советодавна улога при оценка на уставни и законски решенија во земјите членки и партнерите на Советот на Европа.

Рената Дескоска е редовна професорка на Правниот факултет „Јустинијан Први“ при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, на Институтот за правно-политички науки и Катедрата за уставно право и политички систем. Таму предава предмети како Уставно право, Политички систем, Конституционализам и Човекови права на прв циклус, а на втор циклус предмети од областа на конституционализмот, човековите права и споредбеното уставно право.

Родена е во Скопје на 3 мај 1972 година. Основното и средното образование ги завршила со континуиран одличен успех и била прогласена за првенец на генерацијата. Дипломирала на Правниот факултет во Скопје во 1994 година со просечен успех 9,55, а во 1997 година магистрирала на тема „Типови на извршна власт“. Докторирала во 2002 година на Правниот факултет во Љубљана, со дисертација за конституционализмот, уставите и човековите права.

Покрај академската кариера, Дескоска има и значајно политичко и јавно искуство. Таа беше пратеничка во Собранието на Република Македонија од редовите на СДСМ, а во еден период и потпретседателка на Собранието и шеф на македонската делегација во Парламентарното собрание на ОБСЕ и во Парламентарното собрание на Советот на Европа.

Во извршната власт, најпрво ја извршуваше функцијата министерка за образование и наука (1 јуни 2017 – 1 јуни 2018), а од јуни 2018 до крајот на август 2020 година беше министерка за правда во владата предводена од Зоран Заев. Во тој период беа подготвени и усвоени низа закони за судството и правосудниот систем, за кои доби позитивни мислења од Венецијанската комисија и од релевантните тела на Европската унија, особено во делот на зајакнување на независноста и транспарентноста на судскиот систем.

Дескоска е членка на Венецијанската комисија од страна на Северна Македонија, именувана од Владата на предлог на Министерството за правда, а од 2023 година беше избрана и за потпретседателка на Поткомисијата за судство на истата Комисија. Во рамките на Венецијанската комисија, покрај мислењата поврзани со македонското законодавство, работела и како известувач за реформи на обвинителството и правосудството во други држави, меѓу кои и Перу, каде што беше дел од делегацијата која подготви мислење за реформите на јавното обвинителство во 2025 година.

Надвор од политиката и академијата, Дескоска е активна и во полето на книжевноста – во младите години објавила драма, збирка поезија и други книжевни текстови, а во јавноста често настапува и како аналитичарка за уставни и политички прашања, владеење на правото и човекови права.

Со новиот избор за потпретседателка на Венецијанската комисија, нејзината улога во креирањето на европските стандарди за демократија и владеење на правото дополнително се засилува – и е силен сигнал дека правните експерти од Западен Балкан веќе не се само „приматели“ на препораки, туку и активни коавтори на правилата по кои се водат европските демократии.