Skip to content
Водачите на републиканците во Претставничкиот дом се обидуваат да усвојат закон со кој кинеските сопственици на TikTok ќе ги принудат да ја продадат платформата или ќе се соочат со забрана на апликацијата од САД, дури и откако поранешниот претседател Доналд Трамп се изјасни против таквиот потег.
Законодавството брзо напредува на Капитол Хил за време на изборната година во која и демократите и републиканците се желни да покажат цврстина кон Кина, пишува Њу Јорк Тајмс. Иако се уште не е јасно дали законот ќе помине во Сенатот, сепак претседателот Бајден најави дека ќе го потпише.
Предлог-законот ќе го отстрани TikTok од маркетот за апликации во САД до 30 септември, освен ако нејзината матична компанија со седиште во Пекинг, ByteDance, не го продаде својот удел. Трамп, кој како претседател, издаде извршна наредба што би го направила истото, но таа беше блокирана со повторени пресуди од федералните судови, сега го смени курсот и се противи на предлог-законот.
Трамп понуди необично објаснување за неговиот пресврт, велејќи дека не сака да ги отуѓи младите гласачи или да го зајакне Фејсбук, кој го смета за непријател.
Во позадина, конгресните републиканци во јануари се откажаа од двопартискиот нацрт-закон за безбедност на границата, кој во голема мера го поддржаа, откако Трамп се изјасни против него. Ако републиканските законодавци го променат своето мислење и за TikTok, тоа би можело да биде уште еден показател за контролата на Трамп врз партијата.
Зошто САД и другите нации го сметаат TikTok за можен безбедносен ризик?
Сè се сведува на Кина.
Законодавците и регулаторите на Запад се повеќе изразуваат загриженост дека TikTok и нејзината матична компанија, ByteDance, може да ги стават чувствителните податоци на корисниците, како информациите за локацијата, во рацете на кинеската влада. Тие укажаа на законите кои и дозволуваат на кинеската влада тајно да бара податоци од кинески компании и граѓани за операции за собирање разузнавачки информации. Тие, исто така, се загрижени дека Кина би можела да ги користи препораките за содржината на TikTok за дезинформации, загриженост што ескалира во САД за време на војната Израел-Хамас. Како што пренесува Њу Јорк Тајмс, критичарите велат дека TikTok го поттикна ширењето на антисемитизмот и промовираше пропалестинска содржина на американските корисници.
TikTok долго време ги негираше ваквите наводи и се обидуваше да се дистанцира од ByteDance.
Дали некои земји го забранија TikTok?
Индија ја забрани платформата во средината на 2020 година, што го чинеше ByteDance еден од нејзините најголеми пазари, бидејќи владата пресече 59 апликации во кинеска сопственост, тврдејќи дека тие тајно ги пренесуваат податоците на корисниците на сервери надвор од Индија.
Други земји и владини тела – вклучувајќи ги Велика Британија и нејзиниот Парламент, Австралија, Канада, извршната власт на Европската унија, Франција и Парламентот на Нов Зеланд – ја забранија апликацијата од официјални уреди.
Што се случува со забраните во САД?
Повеќе од дваесетина држави го забранија TikTok на уредите издадени од владата. Многу колеџи го блокираа од Wi-Fi мрежите на кампусот. Но, студентите честопати само се префрлаат на мобилни податоци за да ја користат апликацијата.
Во мај, гувернерот Грег Џанфорте од Монтана потпиша нацрт-закон за забрана на TikTok да работи внатре во државата, што е прва забрана од ваков вид за нацијата. TikTok поднесе тужба, велејќи дека законодавството го прекршува Првиот амандман. Кон крајот на ноември, федералниот судија донесе прелиминарна наредба да се запре забраната, која требаше да стапи на сила на 1 јануари.
Во август, Њујорк го забрани TikTok од уредите во сопственост на градот, откако неговата агенција за сајбер безбедност утврди дека апликацијата „претставува безбедносна закана за техничките мрежи на градот“, рече портпаролот на Градското собрание.
Во декември, федерален судија во Тексас ја потврди забраната за спречување на државните службеници да користат TikTok, сметајќи дека тоа е „разумно ограничување“ во светло на загриженоста на Тексас за приватноста на податоците.
Апликацијата веќе е забранета четири години на уредите на американската влада што ги користи војската.
Што прави Конгресот?
Некои федерални законодавци би сакале да ја забранат апликацијата, но сега велат дека повеќе сакаат таа да биде продадена на не-кинески сопственици.
Претходните напори беа повеќе фокусирани на забрана. Во март 2023 година, Комитетот за надворешни работи на Претставничкиот дом гласаше да го одобри нацрт-законот што може да му даде на претседателот овластување да ја забрани платформата, иако тој напор избледе. (Судовите претходно го запреа обидот на администрацијата на Трамп да го стори тоа.)
Во јануари 2023 година, сенаторот Џош Хејли, републиканец од Мисури, претстави нацрт-закон за забрана на TikTok за сите Американци, откако се заложи за мерка, усвоена во декември како дел од пакетот трошоци, со кој се забранува TikTok на уреди издадени од федералната влада.
Што прави администрацијата на Бајден?
Претседателот Бајден рече дека го поддржува нацрт-законот воведен во март 2024 година, насочен кон тоа ByteDance да го продаде TikTok.
Администрацијата на Бајден сака кинескиот сопственик на TikTok да ја продаде апликацијата или да се соочи со можна забрана, според компанијата. „ТикТок“ има повеќегодишни, доверливи разговори со административната комисија за преглед, Комитетот за странски инвестиции во Соединетите држави, за да одговори на владините прашања за односот на „ТикТок“ и „БајтеДанс“ со кинеската влада и ракувањето со податоците на корисниците.
„ТикТок“ соопшти дека во август 2022 година поднел предлог од 90 страници во кој се детализирани како планира да работи во Соединетите Држави, а истовремено да се осврне на грижите за националната безбедност.
Министерството за правда, исто така, го истражуваше следењето на американските новинари од страна на TikTok, според три лица запознаени со ова прашање. ByteDance во декември соопшти дека неговите вработени несоодветно ги добиле податоците на двајца американски корисници на TikTok кои биле известувачи и неколку нивни соработници.
И покрај загриженоста на администрацијата, Бајден го имаше своето деби на апликацијата за време на Супер Боул во јануари. Краткото, но лесно видео ги нагласи неговите обиди да ја обнови својата поддршка меѓу младите гласачи.
Може ли владата да забрани апликација?
Повеќето од постојните забрани на TikTok се воведени од владите и универзитетите кои имаат моќ да ја задржат апликацијата надвор од нивните уреди или мрежи.
Поширока забрана наметната од владата која ги спречува Американците да користат апликација која им овозможува да ги споделат нивните ставови и уметност може да се соочи со правни предизвици врз основа на Првиот амандман, рече Кејтлин Чин, соработник во Центарот за стратешки и меѓународни студии. На крајот на краиштата, голем број Американци, вклучително и избрани функционери и големи новински организации како Њујорк Тајмс и Вашингтон пост, сега продуцираат видеа на TikTok.
Експертите за првиот амандман рекоа дека оправдувањето на забраната ќе биде висока пречка за владата да ја расчисти.
Што ако веќе имам TikTok на мојот телефон кога ќе се издаде забрана?
Точниот механизам за забрана на апликација на телефони во приватна сопственост е нејасен. Напорот на Монтана да го забрани TikTok се обиде да ги казни компанијата и продавниците за апликации доколку жителите го преземале или користеле TikTok.
Ако ByteDance не го продаде TikTok, нацрт-законот на Домот воведен во 2024 година ќе им забрани на продавниците за апликации и услугите за веб-хостинг да дистрибуираат или ажурираат TikTok во Соединетите држави.
Apple и другите компании кои работат со продавници за апликации блокираат преземања на апликации кои повеќе не работат. Тие исто така забрануваат апликации кои носат несоодветна или нелегална содржина, рече Џастин Капос, професор на инженерскиот факултет Тандон на Универзитетот во Њујорк.
Тие исто така имаат можност да ги отстранат апликациите инсталирани на телефонот на корисникот.
Каков беше одговорот на TikTok?
TikTok ги нарече забраните како „политички театар“ и ги критикуваше пратениците за обид за цензурирање на Американците. Во март, таа побара од корисниците во скокачка порака да ги повикаат пратениците да се спротивстават на забраната на TikTok. Некои канцеларии на Капитол Хил соопштија дека примиле десетици повици.
„Најбрзиот и најтемелниот начин да се одговори на сите грижи за националната безбедност во врска со TikTok е CFIUS да го усвои предложениот договор на кој работевме со нив речиси две години“, рече портпаролката на TikTok во изјавата минатата година.
Одделно, TikTok се обидува да придобие сојузници со некарактеристичен притисок за лобирање во Вашингтон за да го промовира планот што го достави до владата.
Во март, TikTok повторно презеде акција за да ги заштити своите интереси, бидејќи законодавците од Вашингтон воведоа предлог-закон со кој се повикува компанијата на строги врски со кинеската матична компанија. Кога многу корисници го отворија TikTok, компанијата ги поздрави со порака да се спротивстават на законодавството, што предизвика поплава од телефонски повици до неколку канцеларии на Капитол Хил.
Како што објави предходно ЦИВИЛ Медиа, Ана Крстиновска во интервју за платформата го посочи токму ТикТок како една од клучните алатки која Кина ја користи за да ја наметне или зајакне својата доминација преку манипулирањето со информацискиот простор, како дома, така и кон надвор.
Притоа, за разлика од Русија која во голема мера го користи ТикТок за ширење дезинформации и лажни вести, главна одлика на кинескиот пристап е ширењето на пропаганда во комбинација со строга контрола на протокот на информации. Целите на тие активности во различни периоди се различни, но во основа насочени кон тоа „да се раскаже добро кинеската приказна“, според зборовите на кинескиот претседател Ши. Тоа значи да се зајакне ширењето на кинеските официјални наративи и позиции, наспроти доминантните наративи на Западот за различни прашања од интерес за Кина и светот.
