Рогфаст: Норвешка го гради најдолгиот и најдлабок подморски патен тунел

Рогфаст тунелот во Норвешка треба да стане новиот светски рекордер: најдолг и најдлабок подморски патен тунел, кој под фјордите ќе минува 27 километри и ќе достигне речиси 400 метри под морското ниво. Проектот, познат и како Rogaland fixed link, ќе ја поврзе областа Рандаберг, северно од Ставангер, со островот Бокн и ќе стане клучен дел од европскиот автопат Е39 по западниот брег на Норвешка.

Тунелот ќе се пробива низ масивно карпесто дно под Бокнафјорд и Квитсојфјорд и со тоа ќе ја замени сегашната зависност од фериботи, кои често доцнат или откажуваат поради лошо време. Кога Рогфаст ќе биде завршен – рокот моментално е 2033 година – патувањето меѓу двата клучни града на регионот, Ставангер и Берген, ќе се скрати за околу 40 минути, а на целиот крајбрежен коридор Е39 ќе се зачуваат часови патување и седум фери-преоѓања.

Рогфаст е мегапроект тежок околу 25 милијарди норвешки круни, или повеќе од 2 милијарди евра. Финансирањето е комбинирано: значителен дел оди директно од државниот буџет, а останатото ќе се враќа преку патарини што ќе ги плаќаат возачите кои ќе поминуваат низ тунелот. Првичните планови од 2017 година предвидуваа помала цена и порано завршување, но по првите тендери трошоците нагло пораснаа, па проектот во 2019 беше стопиран и потоа преработен со нов буџет и нови договори.

Работите започнаа во 2018 година, беа паузирани, а потоа повторно интензивирани од 2021 наваму. Две големи компании – меѓу нив и шведската Сканска – паралелно дупчат и минираат од северната и од јужната страна, со цел да се сретнат „во средина“ со толеранција од само неколку сантиметри. Тоа ја бара целата норвешка прецизност во подземно градежништво, потпирајќи се на напредни тотал-станици и ласерско скенирање за да нема грешки на должина од 27 километри.

Она што го издвојува Рогфаст од другите норвешки подморски тунели е и неговата внатрешна архитектура. Во средината на трасата тунелот се вкрстува со островот Квитсој – најмалата општина во Норвешка – каде под карпата на длабочина од околу 260 метри ќе се градат две кружни раскрсници. Тука ќе се спојуваат главниот двоцевен тунел и крак-конекцијата кон островот. Инженерите велат дека ваков крстоснички систем со две подземни кружни враќалишта досега речиси и да нема на друго место во светот.