Skip to content
Рускиот претседател се сретна со Доналд Трамп во Алјаска во петокот, на првиот руско-американски самит по повеќе од четири години. Според извори кои сакаа да останат анонимни, речиси целиот тричасовен состанок зад затворени врати бил посветен на дискусија за можен компромис за Украина.
По состанокот, Путин рече со Трамп дека се надева дека состанокот ќе го отвори патот за мир, но ниту еден од лидерите не даде детали за разговорите. Во најдеталниот извештај досега од Русија за понудата на Путин, Ројтерс беше во можност да ги скицира контурите на она што Кремљ сака да го види во потенцијален мировен договор за завршување на војната што одзеде стотици илјади животи.
Детали за понудата на Путин
Руски извори наведуваат дека Путин се согласил на компромис во однос на неговите територијални барања од јуни 2024 година, кога побарал од Киев да ги отстапи сите четири региони што Москва ги смета за дел од Русија: Донецк и Луганск на исток, кои го сочинуваат Донбас, и Херсон и Запорожје на југ. Потоа Киев ги отфрли тие услови како покана за предавање.
Во новиот предлог, рускиот претседател продолжува да инсистира Украина целосно да се повлече од деловите на Донбас што сè уште ги контролира. За возврат, Москва би ги замрзнала сегашните бојни фронтови во Запорожје и Херсон, додадоа изворите. Според американските проценки, Русија контролира околу 88% од Донбас и 73% од Запорожје и Херсон.
Како дел од евентуален договор, Москва е подготвена да предаде и мали делови од украинските региони Харков, Суми и Дњепропетровск што ги контролира.
Путин сè уште се држи до барањето Украина да се откаже од своите амбиции за членство во НАТО, со правно обврзувачка гаранција дека воениот сојуз нема да се прошири на исток. Исто така, сака ограничувања за украинската војска и договор дека нема да бидат распоредени западни трупи во Украина, дури ни како мировници.
Реакција на Киев и Западот
И покрај новите предлози, двете страни остануваат дистанцирани, повеќе од три години по почетокот на целосната инвазија. Украинското Министерство за надворешни работи не ги коментираше веднаш обвинувањата.
Претседателот Володимир Зеленски постојано ја отфрла идејата за откажување од меѓународно признатата територија, нагласувајќи дека Донбас служи како тврдина што спречува понатамошно продирање на руските сили. „Ако зборуваме за едноставно повлекување од исток, не можеме да го сториме тоа“, им рече тој на новинарите. „Тоа е прашање на опстанок на нашата земја, вклучувајќи ги и најсилните линии на одбрана“.
Членството во НАТО е стратешка цел запишана во украинскиот устав и Киев го смета за клучна безбедносна гаранција. Зеленски рече дека не е до Русија да одлучува за ова. Белата куќа и НАТО не одговорија веднаш на барањата за коментар.
Сомнежите на аналитичарите и улогата на ТрампПолитичкиот аналитичар Самуел Чарап од американскиот тинк-тенк RAND оцени дека секое барање за повлекување од Донбас е сè уште неприфатливо за Киев, и политички и стратешки.
„Отвореноста кон „мир“ под услови кои се категорично неприфатливи за другата страна може да биде повеќе претстава за Трамп отколку знак на вистинска подготвеност за компромис“, додаде тој. „Единствениот начин да се тестира таа претпоставка е да се започне сериозен процес на работно ниво за да се разработат тие детали“.
Трамп рече дека сака да го заврши „крвопролевањето“ и да биде запаметен како „претседател кој создава мир“. Во понеделник, тој рече дека започнал со организирање состанок меѓу руските и украинските лидери, по што ќе следи трилатерален самит. „Верувам дека Владимир Путин сака тоа да заврши“, рече Трамп заедно со Зеленски во Овалната соба. „Уверен сум дека ќе го решиме тоа“.
Дипломатски напори и можни договори
Два руски извори тврдат дека специјалниот пратеник на Трамп, Стив Виткоф, бил инструментален во подготовката на самитот. Виткоф се сретна со Путин во Кремљ на 6 август, каде што рускиот претседател ја искажа својата подготвеност за компромис и ја презентираше рамката на можен мировен договор.
Доколку Русија и Украина се согласат, постојат неколку опции за формализирање на договорот, вклучувајќи трилатерален договор Русија-Украина-САД што би бил признаен од Советот за безбедност на ООН. Друга можност е враќање на неуспешните Истанбулски договори од 2022 година, според кои Украина би добила безбедносни гаранции од пет постојани членки на Советот за безбедност во замена за трајна неутралност.
Сепак, лидерите на Велика Британија, Франција и Германија изразија скептицизам во врска со искрената желба на Путин да ја заврши војната. Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров рече дека Путин е подготвен да се сретне со Зеленски, но го доведе во прашање легитимитетот на украинскиот претседател, чиј мандат формално истекува во мај 2024 година. „Постојат два избора: војна или мир, а ако нема мир, тогаш има уште војна“, заклучи изворот за Ројтерс.