Сакаат да ја укинат 40-годишната забрана за нуклеарна енергија: Земја позната по обновливите извори прави пресврт?

Дали модуларните реактори стануваат дел од иднината во Данска?

Данска ја разгледува можноста за укинување на речиси 40-годишната забрана за нуклеарна енергија, што би претставувало голем пресврт во енергетската политика на оваа земја, позната по својата силна зависност од обновливи извори.

Како што изјави данскиот министер за енергетика и клима, Ларс Агард, Владата ќе ги анализира потенцијалните придобивки од новата генерација нуклеарни технологии, откако во 1985 година ја забрани изградбата на традиционални нуклеарни реактори.

Данска е меѓу најнапредните европски земји во однос на употребата на обновливи извори – ветер, биомаса и сонце – кои, според Меѓународната агенција за енергетика, сочинуваат над 80 отсто од нејзиното производство на електрична енергија. Тоа е исто така дом на глобалниот лидер во офшор енергијата на ветерот, Ерстед.

Сепак, како што навести Агард во интервју за весникот „Политикен“, можно е Данска да почне да инвестира и во мали модуларни реактори.

„Сведоци сме на развој на нови нуклеарни технологии – мали модуларни реактори. Но, не е доволно само да го видиме нивниот потенцијал. Треба да знаеме што би значело за данското општество ако одлучиме да ги воведеме“, рече тој.

Одлуката да се размислува за враќање на нуклеарната енергија доаѓа во време кога ширум Европа се интензивира интересот за нови модели на реактори, со паралелни планови за продолжување на животниот век на постоечките централи.

„Смешна забрана“

Поранешниот дански премиер Андерс Фог Расмусен изјави за Фајненшл Тајмс дека поддржува укинување на, како што вели, „смешната“ забрана за нуклеарната енергија.

„Ветерните турбини и соларните панели се добри, но само додека има ветер и сонце. Потребна ви е и стабилна, нефосилна база, а смешно е да се превенира нуклеарната енергија. Мислам дека ова е почеток на процесот на укинување на забраната“, рече Расмусен.

Растот на интересот во Европа е делумно поттикнат од очекуваното зголемување на побарувачката за електрична енергија со ниски емисии, што ќе биде клучно за декарбонизацијата на транспортот, индустријата и греењето во наредните децении.

Малите модуларни нуклеарни централи, кои можат да се произведуваат во фабрики и да се склопуваат на лице место, ветуваат помали трошоци и пократко време на изградба во споредба со големите реактори. Овие технологии се повеќе го привлекуваат вниманието на технолошките компании, вклучувајќи го и Google, кои гледаат потенцијал да ги напојуваат своите енергетски интензивни центри за обработка на податоци со стабилно 24-часовно напојување.

Дури и Шпанија, позната по својот антинуклеарен став, размислува да го одложи планираното затворање на своите седум реактори за следната деценија, по големото затемнување на Пиринејскиот Полуостров минатиот месец.

Во Германија, која официјално ја забрани нуклеарната енергија во 2022 година, дебатата за можно рестартирање на реакторите повторно е на дневен ред откако таа година беше прекинат увозот на руски гас, откривајќи ја нејзината голема зависност од термоелектраните на гас.

Некои се прошируваат, некои се градат од темел

Од друга страна, Велика Британија, Франција и Белгија веќе одлучија да го продолжат работниот век на постоечките реактори за да ги задоволат растечките потреби за електрична енергија со ниски емисии.

Франција планира да изгради уште шест реактори за да ја замени својата застарена нуклеарна флота, а кон крајот на минатата година го стави на интернет реакторот Фламанвил 3, прво дополнување на нејзиниот нуклеарен систем во последните 25 години.

Во Велика Британија во тек е изградбата на нуклеарната централа „Хинкли Поинт Ц“ во Сомерсет, а во наредните месеци се очекува презентација на плановите за развој на мали модуларни реактори, како и конечна одлука за евентуална инвестиција во проектот „Сајзвел Ц“, кој се соочува со бројни предизвици.

Во меѓувреме, данскиот енергетски гигант Ерстед се соочува со големи проблеми – инфлацијата, прекините на синџирот на снабдување и зголемените каматни стапки ја принудија компанијата да отпушти работници и да одложи или откаже одредени проекти. Минатата недела Ерстед ја напушти една од најголемите офшор ветерни електрани во ОК – Hornsea 4 – со образложение дека трошоците се зголемиле премногу и дека проектот повеќе не е остварлив.