Skip to content
Во големата судница во Идризово, пред семејствата на загинатите и пред десетици обвинети во случајот „Пулс“, поранешниот директор на Дирекцијата за заштита и спасување, Шабан Салиу, на денешното рочиште јасно порача дека не чувствува ниту вина, ниту надлежност за трагедијата во кочанското кабаре. Наместо да одговара на прашања, речиси целиот воведен збор го посвети на обидот да објасни зошто, како што рече, е „приморан да го докажува очигледното – дека кај него не постои никаква вина“.
Салиу е еден од 34 обвинети физички лица во предметот за пожарот во „Пулс“, во кој на 16 март загинаа 63 лица, а над 200 беа повредени – најтешка несреќа од ваков тип во поновата историја на државата. Покрај него, на обвинителна клупа се поранешни градоначалници, директори, инспектори и други службени лица, кои тужителството ги товари дека со пропусти, дозволи и молчење создале услови нелегалниот објект да работи без основни стандарди за безбедност.
Во својот воведен збор, Салиу пред судот повтори неколку клучни тези. Според него, во периодот 2012–2017 година, додека бил директор на ДЗС, во институцијата „никогаш не пристигнале документи“ за согласност за кабарето во Кочани, ниту пак и една претставка од други органи кои вршеле контроли на терен. Оттука, тврди дека Дирекцијата де факто немала никаква формална врска со „Пулс“ и дека за нив тој објект „не постоел“ во системот.
Посебно ја нагласи линијата на поделба на надлежностите. Сопствениците на угостителските објекти, потсети Салиу, самите ги наведуваат техничките услови што ги исполнуваат во барањата до државата, а контролата на терен ја врши Пазарниот инспекторат. „Ние не сме детективи за дивоградби и нелегални објекти“, им порача на судиите, префрлувајќи го фокусот од ДЗС кон инспекциските служби кои издавале дозволи и, според него, биле овластени да проверат што навистина постои на терен.
За обвинението за „евентуална умисла“ – дека со години бил свесен дека може да се случи пожар – Салиу се обиде да одговори со цинична илустрација. Обвинителниот акт, рече тој, практично бара од него да докаже дека не можел однапред да ја предвиди трагедијата, па во еден момент додаде дека „такво нешто не можела да предвиди ни Баба Ванѓа“. Со таа реченица се обиде да ја разобличи, како што ја опиша, апсурдната логика на тезата дека директор на институција може да биде одговорен за настан во нелегален објект за кој немал официјална информација.
Неговиот адвокат, Димитар Дангов, ја засили истата линија на одбрана. Во обраќањето пред судот истакна дека болката и револтот на семејствата, колку и да се силни и оправдани, не можат да бидат правна основа за обвинение. Според него, обвинителството е должно да покаже конкретни дејства и пропусти на Салиу што директно воделе до пожарот, а не да гради случај врз „притисок на јавноста“ и потреба некој да биде именуван како виновен.
Паралелно со правната аргументација, и Салиу и Дангов инсистираа дека обвинението е политички конструирано. Поранешниот директор на ДЗС оцени дека целата постапка е под силно влијание на медиумите и на дневната политика, која, како што рече, бара „симболични жртви“ на врвот на институциите, наместо да се погледне конкретната надлежност и документите во предметот.
Во судницата, пак, присутни се и родителите на загинатите, кои денови претходно во Собранието јавно тврдеа дека не сакаат трагедијата да се претвори во партиска сцена, туку да се расчисти целиот синџир на институционални пропусти – од локалните инспекции и општините до државните органи и министерствата. Зад нивните сведоштва стои сосема поинакво читање: дека фактот што никој „не знаел“ за „Пулс“ повеќе зборува за нефункционална држава, отколку за чиста совест на функционерите.
Меѓу овие два дијаметрално спротивставени наративи – болката на семејствата и правната одбрана на обвинетите – судот во наредните месеци ќе мора да ја бара линијата каде завршува институционалната негрижа и каде почнува индивидуалната кривична одговорност. Случајот „Пулс“ одамна ја надмина рамката на една судска постапка: тој стана тест за тоа дали системот ќе успее да ја разграничи реалната вина од политичката симболика – и дали ќе се изгради пракса во која никој не може да се скрие зад параванот „немав информации“ кога шестдесет и три животи завршиле во пламен.
