Skip to content
Во првите недели од 2025, архипелагот околу Санторини доживеа невидена сеизмичка криза: повеќе од 28.000 потреси за неколку недели, со неколку над 5 степени, што ги испразни улиците, ги затвори училиштата и ја разниша туристичката слика на егејската икона. Дилемата дали станува збор за „обичен“ тектонски рој или за нешто подлабоко денес има одговор: нова студија во Nature утврди дека настаните ги предизвикало придвижување на магма — „интрузија“ што го подигнала островот за неколку сантиметри и активирала раседи, но застанала на 3–5 км под морското дно, без излив на површината.
Истражувачите првпат картографираат функционална врска меѓу магмените резервоари на Санторини и соседниот подводен вулкан Колумбо, со околу 0,31 км³ (приближно 300 милиони м³) магма што се втиснала во околу 13-километарски спој под Североисточниот Егеј, размрдувајќи регионални пукнатини и објаснувајќи ја лавината микропотреси.
Овој пресврт не дојде случајно. Само недели пред кризата, тимови од GEOMAR и партнерските институти спуштија нови сензори на морското дно и воведоа алгоритми за машинско учење што им дозволија во речиси реално време да ги „слушаат“ слабите сигнали и да реконструираат како се полнел плиткиот резервоар под калдерата. Резултатот е детална слика за тоа како подемот и повлекувањето на магмата го кренаа и повторно го спуштија островот — и зошто ројот нагло стивна кога притисокот се релаксираше. Науката доби мапа на подземната водоводна инсталација на еден од најнабљудуваните вулкански системи во Европа; локалните служби — поуки како да го надгледуваат
Врвни грчки сеизмолози веќе предупредија дека и без непосредна опасност од ерупција, ваквите серии можат да траат со недели и месеци, барајќи трпение, евентуални привремени евакуации и доволно инфраструктура за брз одговор. Токму затоа новите наоди се важни: тие покажуваат систем што генерира огромен број потреси без да произведе магма на површина — сценарио што бара прецизно, но смирено управување, наместо сензационализам.
Санторини живее од симбиозата меѓу геологијата и туризмот. Кризата од почетокот на годината го покажа најлошото лице на таа врска: преплашени жители и замрзнати бизниси, дезинформации и „рутa на бегство“ како главна активност во денот. Новата студија не е гаранција дека утре нема да има поголем потрес — но ја враќа дискусијата во науката: ако знаеме каде тече магмата, на која длабочина застанала и како реагира системот Санторини–Колумбо, можеме да дизајнираме подобро следење, јасни порти на ризик и комуникација што не крши, туку гради доверба. Тоа е добитната формула за остров кој мора да остане и безбеден и жив.
