Skip to content
На историската средба во холандската престолнина, лидерите на тридесет и двете земји-членки на НАТО усвоија амбициозна цел: до 2035 година секоја држава да одвојува пет проценти од својот бруто-домашен производ за одбрана. Од таа сума, 3,5 % се предвидени за традиционални воени способности, а преостанатите 1,5 % за кибер-заштита, критична инфраструктура и технолошки иновации. Во 2029-та ќе се направи прва ревизија на исполнувањето.
Усвоената декларација ја потврди „железната обврзаност“ кон членот 5 – нападот врз една членка е напад врз сите – и ја истакна Русија како долгорочна безбедносна закана, додека тероризмот останува траен предизвик. Американскиот претседател Доналд Трамп, кој лани ги доведуваше во прашање овие гаранции, овојпат недвосмислено изјави дека стои зад колективната одбрана и ги повика европските партнери да набавуваат „сериозна, по можност американска“ воена опрема.
Што правеше македонската делегација?
Државната делегација ја предводеше претседателката Гордана Сиљановска-Давкова. На маргините на самитот таа одржа кратка средба со Доналд Трамп, која ја опиша како „симболичен гест на почит и партнерство“, но и го спомна Кенеди во разговорот според видеото кое на Инстаграм го објави ТВ21. Давкова разговараше и со шефови на држави од Чешка, Естонија и Белгија.
Министерот за надворешни работи Тимчо Муцунски учествуваше на работната вечера на Советот НАТО-Украина, подвлекувајќи дека „инвестициите во отпорност се клуч за долгорочна безбедност“. Министерот за одбрана Владо Мисајловски се приклучи на сесијата на ресорните министри, нагласувајќи дека Северна Македонија веќе ги зголемува буџетските алокации за модернизација на Армијата и останува „кредибилен сојузник“. Делегацијата, во која беше и началникот на Генералштабот Сашко Лафчиски, поддржа вклучување на средствата за критична инфраструктура во формулата од пет проценти и најави ревидирана национална одбранбена стратегија до крајот на годината – конкретна обврска што ја поздравија повеќе сојузници.
Единството не помина без забелешки. Шпанија, Белгија и Словачка изразија резерви за рокот и износот, а францускиот претседател Емануел Макрон предупреди дека трговските тензии меѓу САД и ЕУ би можеле да ги намалат средствата за одбрана.
Паралелно заседаваше Советот НАТО–Украина. Лидерите одлучија придонесите за украинската армија и одбранбена индустрија да се пресметуваат во рамките на новата формула. Украинскиот претседател Володимир Зеленски обезбеди 50-минутна средба со Трамп и оцени дека „вратата за членство останува отворена со конкретна поддршка“.
Ден порано, на Форумот за одбранбена индустрија дванаесет сојузници потпишаа договор за заедничка набавка, складирање и рециклирање на стратешки суровини, а Данска и Шведска го зголемија мултинационалниот танкерски авиофлотен проект MMF на вкупно дванаесет летала. Шест држави добија иновативни полигони за тестирање нови технологии.
Генералниот секретар Марк Руте го оцени самитот како „трансформациски чекор кон посилна, поправедна и подобро вооружена Алијанса“. Следната средба на врвот ќе се одржи во Турција во 2026 година, а потоа во Албанија, сигнал дека НАТО ја задржува амбицијата да биде столб на колективната безбедност.
