Што е „Франкенштајн“ варијантата на Ковид и дали треба да нè загрижува?

Во Германија и делови од Европа последниве месеци доминира нова подваријанта на вирусот што го предизвикува ковид-19. Официјалното научно име ѝ е XFG, неформално се вика „Стратус“, а во медиумите се продава како „Франкенштајн варијанта“. Причината за овој надимак е проста и агресивна: вирусот е рекомбинант, составен од две постоечки линии – LF.7 и LP.8.1.2 – споени во нов сој што буквално е граден од „делови“ на други соеви, исто како митскиот чудовишен спој кај Франкенштајн. Оваа варијанта, според германските податоци, станала доминантна средината на 2025 година.

XFG се опишува како варијанта која се шири брзо и силно циркулира во сезонски бран во Европа. Пациенти и матични лекари ја поврзуваат со чувство што во јавноста се нарекува „жилет-грло“ или „razor blade throat“ – печење и болка во грлото како да се гребе одвнатре – покрај класичните ковид симптоми како покачена температура, суво грло, кашлица, замор и засипнатост.

Но важно е да се нагласи дека лекарите и Центрите за јавно здравје во Европа велат дека овие симптоми не се единствени за XFG. Истите знаци можат да ги дадат и грип и други респираторни инфекции, што значи дека од симптоми сам по себе човек не може со сигурност да каже „ова е ковид“.

Од аспект на ризик, европските здравствени институции се внимателни, но не аларматни. Светската здравствена организација и Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ECDC) ја класифицираат XFG како „варијанта под мониторинг“, а не како варијанта од загриженост. Тоа значи дека службите ја следат затоа што станува водечка линија во неколку земји, но досега нема сигнал дека предизвикува потешка болест од претходните омикронски линии.

Германскиот институт Роберт Кох, исто така, го оценува ризикот од XFG како низок.

Она што ги вознемири луѓето не е толку тежината на болеста, туку брзината на ширење. Британски и ирски епидемиолози во текот на летото и почетокот на есента предупредуваа дека XFG и сродните линии преминуваат од „десетина отсто од случаите“ до доминантен дел од новите инфекции за само неколку недели, што укажува на многу добар капацитет да ја избегне постоечката заштита во популацијата.

Oва не значи дека варијантата е „пострашна“, туку дека е полесно да се заразиш иако веќе си имал ковид или веќе имаш некаква заштита од претходна доза вакцина. Повеќе нови случаи во краток период значат и повеќе хоспитализации апсолутно, дури и ако процентуално тешките исходи не растат драматично.

Важен детал, особено за повозрасните и хронично болните, е дека досегашните анализи укажуваат на истата шема што ја гледаме уште од омикрон: ризикот за потежок тек останува највисок кај повозрасни лица, кај пациенти со веќе нарушено здравје или слаб имунитет, и кај луѓе со респираторни или кардиоваскуларни заболувања.

Експертите од Велика Британија и Ирска проценуваат дека вакцините и понатаму многу веројатно штитат од тешка форма и од хоспитализација, иако со тек на време заштитата од повторна инфекција опаѓа.

Тоа објаснува зошто здравствените власти во ЕУ зборуваат повеќе за „управување со ризикот“ отколку за драматични рестрикции: идејата е ранливите групи да останат заштитени, а системот да не се преполни, без повторно да се влече рачна кочница врз целото општество.