Skip to content
„Скандалозни лаги“, одговори шведскиот премиер Улф Кристерсон по објавата на неговиот унгарски колега Виктор Орбан на Х, во која Орбан тврди дека „над 280 малолетни девојчиња се уапсени за убиство“ во Шведска и дека земјата „се распаѓа“. Шведската страна јавно му возврати дека бројките се извадени од контекст и погрешно претставени, а зад нив стои неточна интерпретација на текст во германскиот „Ди Велт“ за трендот криминални групи да регрутираат тинејџерки за насилни дела.
Изворниот напис на „Ди Велт“ не наведува масовни апсења за убиство, туку дека во 2024 година „против околу 280 девојчиња на возраст од 15 до 17 години биле покренати истражни постапки поради убиство, убиство од небрежност или други насилни кривични дела“. Тоа е суштинска разлика: „истражна постапка“ не значи автоматски апсење, ниту обвинение и уште помалку само за убиство. Овој статистички фрагмент опфаќа широк опсег насилни дела, а во него не е јасно колку случаи се поврзани со организиран криминал. Токму замената на „истражувани за насилни дела“ со „апсени за убиство“ го претвора бројот во политичка сензација без емпириска прецизност.
Официјалната слика за смртното насилство во Шведска ја дава државниот Совет за превенција на криминалитетот (Brå): потврдени случаи на „смртоносно насилство“ во 2024 година биле 92 – најмалку во една деценија и за 29 помалку од 2023 – факт што директно ја демантира идејата за „колапс“ на редот и безбедноста. Тука се работи за финална, проверена бројка на убиствa и убиствa од небрежност по завршени истраги, а не за почетни сомнежи, пријави или медиумски наративи.
Во јавната преписка на Х, Кристерсон ја нарече тезата на Орбан „скандалозни лаги“ и додаде дека не изненадува „од човек кој ја демонтира правната држава во сопствената земја“, алудирајќи дека Будапешта, во пресрет на избори, ја користи шведската борба со бандитизмот како алатка за внатрешна мобилизација. Притоа, и европските редакции нотираа дека Орбан ја потпрел својата изјава на погрешно резимиран пасус, кој во оригинал не тврди „апсења за убиство“ туку „истраги за насилни дела“.
⚖️ The Swedish government lectures us about the rule of law. Meanwhile, according to an article by Die Welt, criminal networks are exploiting Swedish children as killers, knowing the system won’t convict. A country once known for order & safety is now collapsing: over 280… pic.twitter.com/eWhqvn20KJ
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) September 15, 2025
Да, феноменот на регрутирање тинејџери, па и девојчиња, од страна на шведските банди е реален и документиран: обвинители и полиција со месеци алармираат на нови тактики на „аутсорсинг“ на насилството кон помлади извршители, а европските агенции предупредуваат на модел „violence-as-a-service“ во регионот. Тоа, сепак, не го оправдува математичкото и правното преувеличување што го слушнавме: тренд ≠ доказ за 280 уапсени девојчиња за убиство. Кога фактите се заменат со вирусни прераскажувања, јавната расправа станува плен на дезинформација, а не на политика заснована на докази.
Суштината на спорот е примерна за начинот на кој бројките од криминалната статистика се претвораат во оружје во наднационални политички битки. Едно е да се алармира за насилството и да се бараат решенија; сосема друго е да се прогласува „распад“ со фрази кои опишуваат поинаква категорија податоци. Шведската официјална статистика за смртоносно насилство се движи во опсег од ~90 до 120 годишно, а 2024 беше пад; истовремено, правосудните и владините мерки против бандитизмот продолжуваат, како и јавната расправа за возраста на кривична одговорност – теми што заслужуваат внимателно, а не сензационалистичко читање.
