Skip to content
Скопје е град што повеќе пати го менувал својот лик отколку што човек може да замисли. Секој век му давал ново лице, нова боја, нова судбина. Но секој пат кога се издигал, повторно бил рушен – од земјотреси, пожари, освојувачи, па дури и од сопствените луѓе.
Римско Скупи – град од мермер и калдрма
Во античкото Скупи, улиците биле рамни и калдрмисани, со бели мермерни столбови што се издигале покрај термалните бањи и храмовите. Ехо од чекорите на римските војници се мешал со гласовите на трговците, додека амфитеатарот бил полн со живот. Тоа било првото лице на градот – класично, организирано, моќно.
Отоманско Скопје – град на мириси и сенки
Со векови подоцна, Чаршијата станала срце на градот. Таму улиците мирисале на кожа и кафе, на зачини донесени од далечни пазари. Ќилими виселе од дуќаните, додека ковачите со чекани го ритмизирале денот. Сенките од џамиите и амамите го обојувале градот со ориентален дух. Тоа било лицето на Скопје кое ја славело трговијата и културната мешавина.
Кралство СХС – европска елеганција
Меѓувоениот период донел нов европски сјај. Булеварите се прошириле, трамваи тропкале по калдрмата, а на плоштадите шетале дами со шешири и господа со бастуни. Скопје ја носело елеганцијата на едно европско предградиe – скромно, но достоинствено.
Југославија – модернистички сон
По земјотресот во 1963 година, Скопје доби ново лице. Јапонскиот архитект Кензо Танге го нацрта како град на иднината – со широки булевари, со бетонски блокови со чисти линии, со мостови и авангардна визија. Се отворија фабрики, театри, културни домови. Тоа беше град кој веруваше во иднината.
Суверена Македонија – надеж и разочарување
Со независноста, Скопје влезе во нова етапа. На почетокот блескаше – кафулиња, млади генерации, нова енергија. Но надежта брзо ја проголтаа бетонските чудовишта. Урбаната мафија почна да гради без план, да продава секој метар земја како да е последен. Градот се претвори во хаотично градилиште, со згради без воздух и светлина.
Кулминацијата на деградацијата беше проектот „Скопје 2014“. Наместо автентичност, градот доби маска. Наместо архитектура – гипс и стиропор. На секој агол никна статуа, на секој мост колона. Барок без историја, мермер без суштина. Лажен сјај кој само ја покри вистината: дека градот ја изгубил душата.
Кога Скопје беше најубаво, а кога најгрдо?
Скопје блескаше во времињата кога архитектурата ја следеше хармонијата на животот – Чаршијата со својата трговска крв, Танге со својата визија за иднината, индустриската енергија на Југославија.
Најгрдото лице го доби кога интересите ја надвладеаја естетиката. Урбаната мафија, неконтролираните градби и кичот на „Скопје 2014“ го претворија градот во декор, во театарска сцена без душа.
Скопје е жив организам што и денес бара свој вистински лик. Прашањето е – дали ќе му го вратиме? Или ќе дозволиме повторно да се изгуби под нов слој бетон и стиропор?
