Skip to content
Европската индустрија за шеќер се соочува со една од најтешките кризи во последните неколку децении, а последиците веќе се јасно видливи на терен. Поради наглиот пад на цените, високите залихи и сè послабата профитабилност, во Европската Унија е најавено затворање на најмалку пет шеќерани, додека дел од производствените капацитети размислуваат за целосна или привремена обустава на преработката.
Стручњаците предупредуваат дека секторот се наоѓа во своевиден слободен пад, при што актуелните пазарни услови ја прават производството на шеќер од шеќерна репка сè помалку одржливо.
Пад на цените и рекордни залихи
Главниот проблем со кој се соочуваат производителите е остриот пад на цените на шеќерот на европскиот пазар, кои во одделни земји паднаа дури и под увозната паритетна цена. Истовремено, залихите на шеќер се на исклучително високо ниво, што дополнително врши притисок врз цените и го намалува просторот за опоравување на секторот.
По неколку години на интензивно производство и добри приноси, пазарот е преплавен со шеќер, додека побарувачката ослабна како резултат на промените во потрошувачките навики, намалената употреба на шеќер во прехранбената индустрија и засилената конкуренција од увозот.
Шеќераните ги затвораат погоните
Во вакви услови, затворањето на производствените капацитети станува речиси неизбежно. Според информации од аграрни и индустриски извори, најмалку пет шеќерани во ЕУ веќе најавиле гасење или прекин на преработката, додека една фабрика нема да учествува во претстојната кампања за преработка на шеќерна репка.
Овие потези имаат за цел да ја намалат понудата и да придонесат кон стабилизација на пазарот, но на краток рок значат губење на работни места и намалување на домашното производство.
Последици за земјоделството
Кризата во индустријата за шеќер директно ги погодува и земјоделците, особено производителите на шеќерна репка. Во повеќе земји-членки веќе се најавени намалување на површините под репка, раскинување на договорите со дел од производителите и пониски откупни цени за наредната сезона.
Со тоа дополнително се намалува интересот за одгледување на оваа култура, што на подолг рок може да доведе до структурен пад на производството на шеќер во Европа.
Структурни проблеми на секторот
Проблемите на европската индустрија за шеќер не се само циклични, туку и длабоко структурни. По укинувањето на производствените квоти во ЕУ, пазарот стана значително понестабилен и подложен на осцилации. Дополнително, секторот се соочува со раст на трошоците за енергија и работна сила, построги еколошки регулативи, како и конкуренција од трети земји со значително пониски производствени трошоци.
Сето ова сериозно ја доведува во прашање долгорочната конкурентност на европските шеќерани.
Последици и за регионот
Иако затворањата во моментов се случуваат главно во западна и централна Европа, последиците ќе ги почувствува и поширокиот регион. Намаленото производство во ЕУ на среден рок може да доведе до поголеми ценовни осцилации, зголемена зависност од увоз, како и дополнителен притисок врз преостанатите шеќерани во југоисточна Европа.
Индустријата за шеќер, која со децении беше еден од столбовите на европското прехранбено производство, влегува во период на длабоко преструктурирање, чии целосни ефекти ќе станат видливи дури во наредните години.