Skip to content
Молдавците утре ќе се упатат на гласачките места на претседателски избори и на референдум за ЕУ, како клучен, историски момент за иднината на оваа југоисточна европска земја со помалку од 3 милиони луѓе, пишува британски Гардијан.
Прозападната претседателка, Маја Санду, се надева дека ќе ја унапреди својата агенда со освојување втор мандат и обезбедување „да“ на референдумот за да се потврди пристапот во ЕУ како „неповратна“ цел во Уставот.
Од распадот на Советскиот Сојуз, Молдавија гравитира меѓу прозападните и проруските избори, но под Санду, оваа сиромашна земја го забрза својот обид да избега од орбитата на Москва среде нејзината војна во соседна Украина и да стане членка на ЕУ.
Санду, поранешна функционерка на Светска банка, беше избрана за претседателка во ноември 2020 година, на бранот на популарност како антикорупциски реформатор со проевропска агенда.
Анкетите покажуваат дека Санду ќе победи во првиот круг и сугерираат дека до 65 отсто од Молдавците го поддржуваат пристапувањето во ЕУ, но актуелната претседателка би можела да се соочи со потежок пат ако биде принуден во вториот круг.
Санду и нејзините сојузници предупредија дека резултатите од изборите би можеле да бидат засегнати од голема кампања на влијание за купување гласови и дезинформации оркестрирани од Русија и нејзините полномошници.
Тие особено го обвинуваат пребегнатиот проруски бизнисмен Илан Шор, гласен противник на членството во ЕУ, дека води дестабилизирачка кампања од Москва.
Олга Рошка, советник за надворешна политика на Санду, рече: „Русија истура милиони валкани пари за да ги киднапира нашите демократски процеси. Ова не е само мешање – тоа е целосно мешање со цел да се дестабилизира нашата иднина. И тоа е алармантно“.
На прес-конференција претходно овој месец, началникот на националната полиција, Виорел Чернауцану, ги обвини Шор и Москва дека воспоставиле сложена шема за купување гласачи во „мафијашки стил“ и поткупиле 130.000 Молдавци – речиси 10 отсто од нормалната излезност на гласачите – за да гласаат против референдум и во корист на кандидатите пријателски на Русија во, како што рече, „невиден, директен напад“.
Официјални лица во главниот град на Молдавија, Кишињев, исто така веруваат дека Москва стои зад бранот предизборни вандалски напади врз владини згради и дека има планови да предизвика немири во земјата во деновите по изборите.
Чернауцану рече дека неговите полицајци привеле околу 300 луѓе кои наводно отишле во Русија за да се обучуваат како да ги пробијат полициските кордони и да создадат јавен хаос. Некои добија воена обука – вклучувајќи употреба на беспилотни летала со експлозиви во Босна и Србија.
За борба против руското влијание, властите во Молдавија рекоа дека блокирале десетици Телеграмски канали и чет-ботови поврзани кампања гласачите да гласаат „не“ на референдумот за ЕУ.
Како голем поттик за Санду, Молдавија официјално ги започна преговорите за пристап во ЕУ во јуни. Сепак, скептицизмот останува висок за способноста на земјата да ги спроведе неопходните демократски и судски реформи во блиска иднина.
Додека руската инвазија на Украина шокираше многумина во Кишињев, на само неколку часа возење од украинскиот пристанишен град Одеса на Црното Море, сенката на Кремљ сè уште е голема над земјата.
Москва има 1.500 војници стационирани во Приднестровје, регион управуван од проруски сепаратисти кои се отцепија од контролата на владата на Молдавија во кратката војна во 1990-тите.
Војната во Украина ја втурна Молдавија во подлабока финансиска криза, бидејќи десетици илјади украински бегалци избегаа во земјата, ставајќи огромен притисок врз нејзиниот здравствен систем, јавните услуги и инфраструктурата. Инфлацијата порасна за дури 40% бидејќи трговската размена со Москва и Киев нагло се намали.
Финансиските тешкотии на Молдавија ги поттикнаа и противниците на оддалечувањето на земјата од Русија. Тие ја користат кризата како можност за обновување на врските со Кремљ, врамувајќи ги тешкотиите на Молдавија како последица на нејзината политика на запад.
Кандидатот кој најверојатно ќе ја турне Санду во можен втор круг е пријателот со Русија, Александр Стојаногло, поранешен јавен обвинител кој беше разрешен од Санду.
Тој ги повика луѓето да го бојкотираат референдумот за ЕУ или да гласаат „не“, опишувајќи го како „циничен“ потег за зголемување на популарноста на Санду.
Стојаногло негираше дека работи во име на Русија. Но, тој одби да го критикува Кремљ за инвазијата на Украина и повика на подобрување на односите со Москва.
„За нивото на руско мешање во Молдавија се претерува“, додаде тој.
Во меѓувреме, сојузниците на Санду сметаат дека гласањето во недела е можност што се случува еднаш во животот за Молдавија да направи одлучувачки прекин од своето советско минато.
„Имаме единствена можност: Молдавија има проевропски претседател, парламент и влада. ЕУ е отворена за наше членство, а сите земји ги поддржаа пристапните преговори минатиот јуни“, рече Рошка, советник на претседателот. „Опстанокот на Молдавија како демократија е во прашање, а геополитичките влогови се повисоки од кога било“.
