Skip to content
Ова е авторски став објавен на Euractiv; Racin.mk го пренесува во целост. Ставовите се на авторот.
ЕУ не може бескрајно да дели „симболични признанија“ и да очекува дека регионот ќе остане трпелив додека политичката едногласност во Брисел ја дерогира логиката „реформи = напредок“. Тоа е суштинската порака на авторскиот текст „Beyond participation trophies: The EU’s credibility crisis in the Western Balkans“, во кој се предупредува дека долготрајното одолговлекување создава вакуум за нелиберални актери, продлабочува малигни влијанија и ја еродира довербата во европската перспектива. Како што пишува авторот, „Западниот Балкан нема да чека засекогаш. Одложувањето ги зајакнува нелибералните актери… и ја поткопува вербата во самата Европа.“
Текстот аргументира дека Брисел пречесто произведува политичка „перформативност“ наместо мерливи резултати: самити со висока реторика, но со мали поместувања во самата патека на пристапување. Поради тоа, се губи кредибилитетот на пристапниот процес – не само кај владите, туку и кај јавноста во регионот, каде скепсата дали ЕУ навистина е сериозна за проширување расте и покрај доминантната поддршка за членство. Истражувања на јавно мислење во повеќе земји од регионот токму на ова укажуваат: мнозинството би гласало „за“ ЕУ, но значаен дел се сомнева дека Унијата навистина има намера да проширува.
Авторот повикува на кредибилна награда и предвидлив процес: појасни услови, јасни рокови и механизми што ќе го ограничат моќното вето во „меѓучекорите“ на преговорите, како и реална примена на економските инструменти (како Планот за раст) за граѓаните да почувствуваат корист пред самиот акт на членство. Во спротивно, „симболичните победи“ – отворање кластер, па потоа нов застој – се претвораат во структурно разочарување и политички трошок за проевропските сили во регионот.
Тезата се надоврзува на пошироката дебата во Брисел: дали дел од одлуките во проширувањето да се носат со квалификувано мнозинство за да се намали ризикот од билатерални блокади. Но дури и без формална промена на правилата, поентата е прагматична: Унијата да престане да испорачува „учество без награда“ и да се врати на принципот на меритократија со мерлива испорака – во владеење на правото, пазарни слободи, инфраструктурна поврзаност и зелена/дигитална транзиција – со јасно видливи бенефити за граѓаните на Западен Балкан. Во спротивно, празнината ќе ја исполнат актери што не ја делат европската агенда.
Оп-едот ја поставува и непријатната слика за ЕУ: ако Унијата проповеда демократија и владеење на правото во соседството, мора да покаже конзистентност дома – да го ублажи заробеништвото на едногласноста таму каде што е можно, да го скрати јазот меѓу политичката порака и административната реалност и да даде реален временски хоризонт за членство што не се одлага со секој нов внатрешен европски компромис. Тоа е единствениот начин, пишува авторот, „Европа повторно да биде веродостоен магнет“ за земјите што веќе две децении се во чекалницата.
Авторот на текстот е Роберт Бенсон, придружен директор за национална безбедност и меѓународна политика во Center for American Progress во Вашингтон. Работи на теми поврзани со демократија, надворешна политика и евроатлантски безбедносни прашања; негови анализи се објавувани и цитирани во водечки меѓународни медиуми и тинк-тенкови.
