Судењето за „Пулс“ продолжува: одбраната удира по обвинението, семејствата чекаат правда

Судењето за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во кој загинаа 63 млади луѓе, а над 200 беа повредени, денеска продолжува во судницата во Идризово со воведни зборови на одбраната на 26-тиот обвинет, Шефкет Хазири од Министерството за економија. Процесот, кој се одвива под засилени безбедносни мерки, останува под будното око на семејствата на жртвите и јавноста што веќе три години чека одговор на прашањето – кој и како дозволил ноќниот клуб да стане смртоносна стапица.

На денешното рочиште судницата повторно ќе ги соочи обвинетите, роднините и бројните новинари. Ова е една од ретките постапки во која е ангажиран тим од 15 јавни обвинители, што самото обвинителство го претставува како одговор на размерите на трагедијата.

Вчерашниот ден помина во знак на одбраните на поранешните министри за економија и директорите на Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС), кои едногласно ја негираа вината и го оспорија обвинението, тврдејќи дека немале ни законски надлежности, ниту фактичка моќ да влијаат на тоа што се случувало во дискотеката „Пулс“. Според нив, трагичниот исход е последица на пиротехника несоодветна за затворен простор, употребена спротивно на законот за пиротехнички средства и без задолжително одобрение од МВР.

Одбраната на поранешниот министер за економија Крешник Бектеши инсистира дека нема причинско-последична врска меѓу неговите законски овластувања и пожарот. Министерството, како што тврди неговиот тим, нема инспекциски надзор над вакви објекти, а дејствието што довело до трагедијата – вклучувањето пиротехника во преполна дискотека – е надвор од негов домен.

Слична линија ја следи и одбраната на поранешниот министер Ваљон Сараќини. Таа потсетува дека лиценците за дејност важат една година и дека лиценцата издадена во 2012 година не била дозвола „Класик М“ да работи на друга локација, да ја смени намената од кабаре во дискотека, да прима прекумерен број луѓе и малолетници, ниту да дозволи влез на пиротехнички средства. Според одбраната, злоупотребата на лиценцата и прекршувањето на правилата на терен се надвор од контрола на министерот што ја потпишал.

Поранешниот директор на ДЗС, Аднан Џаферовски, отиде чекор понатаму, оценувајќи дека обвинението е „правно погрешно“ и без факти кои го поврзуваат со пожарот. Неговата адвокатка, Сузана Јошевска, предупреди дека целиот предмет личи на „попис претворен во обвинителен акт“ и дека ниту еден системски пропуст сам по себе не создава индивидуална кривична одговорност. Џаферовски лично изјави дека совеста му е „апсолутно чиста“ и дека верува во чесноста на судот.

Поранешниот директор на ДЗС, Шабан Салиу, во својот воведен говор истакна дека во периодот од 2012 до 2017 година во Дирекцијата никогаш не стигнал документ со барање за согласност или мислење за објектот „Пулс“, ниту пријава од правни или физички лица за евентуални неправилности. Со тоа, и тој ја сместува одговорноста во „слепата зона“ меѓу институциите, каде никој формално не е известен – а сите се дел од системот што не спречил 63 трагедии.

Досега воведни говори, покрај обвинителството, дадоа и одбраните на првообвинетиот сопственик на дискотеката Дејан Јованов, сопственикот на ММММ Кафе Митко Стојанов, обезбедувачот Стојанчо Димитриев и сопственикот на објектот Гроздан Милковски. Дел од обвинетите ја оспоруваат основаноста на обвинението и по линија на факти, и по линија на надлежности.

Воведен збор допрва треба да дадат и претставниците од Министерството за економија – Шефкет Хазири, Зоран Николовски, Беким Хаџиу, Арлинда Касапи и Размена Чекиќ Дуровиќ – како и пазарните инспектори Миле Ампов, Блашка Евтимова, Весна Кузмановска и Емил Митев. На крајот останува и воведниот збор на обвинетиот Александар Нацев, сопственик на агенцијата за обезбедување „Рубикон“, чииот предмет беше споен со случајот непосредно пред почетокот на судењето.

Обвинителството, пак, најавува дека ќе докаже оти „Пулс“ бил смртоносна стапица уште од првиот ден – резултат на систематска негрижа, прекршени правила и институционални пропусти. На обвинителна клупа седат 37 лица: сопственици, управители, обезбедувачи, инспектори, поранешни градоначалници и државни службеници. Ретко кога македонското правосудство имало предмет во кој толку многу индивидуални биографии се преклопуваат со еден трагичен настан.

Меѓу редовите на правните формулации, суштинското прашање останува исто: дали судот ќе успее да ја извлече линијата меѓу системските слабости и личната вина, да одговори кој што знаел, што пропуштил да направи и како „Пулс“ останал отворен, преполн и опасен до ноќта кога пиротехниката ја претвори музиката во врисоци. Или, пак, процесот ќе заврши во уште една лекција за тоа колку е тешко во разбиен систем да се именуваат конкретни виновници, а не само да се констатира колективен неуспех.