Skip to content
Во Македонија „Сумамед“ одамна е повеќе од име на лек – стана народен рефлекс. Кашлица, температура, воспалено грло, па „за секој случај“ три таблети. Токму тој рефлекс беше во фокусот на анализата на Рацин.мк, која посочи дека издавањето на „Сумамед“ лани пораснало за 23 отсто и дека Фондот најавува построги контроли и е-рецепт поради прекумерно препишување антибиотици.
Сумамед е трговско име за азитромицин – антибиотик од групата макролиди. Неговата улога е јасна: да лекува одредени бактериски инфекции, како воспаленија на дишни патишта, синуси, кожа и други бактериски причинители, кога лекарот ќе процени дека токму тој антибиотик е оправдан избор. Проблемот почнува таму каде што „бактериско“ се претпоставува, наместо да се докаже, а лекот се зема како брз одговор за симптоми што многу често се вирусни.
Причината зошто „не смеете да го пиете на своја рака“ не е морализирање, туку ризик. Прво, затоа што антибиотик не делува на вируси. Ако настинката или грипот се вирусни, азитромицинот не ја скратува болеста, но може да остави последици: да предизвика несакани ефекти, да ја наруши цревната флора и да ја зголеми веројатноста бактериите во организмот да „научат“ да преживуваат и покрај антибиотикот.
Второ, азитромицинот не е безопасен лек „за секого“. Познато е дека може да влијае на срцевиот ритам кај одредени пациенти и да го зголеми ризикот од опасни аритмии, особено кај оние што веќе имаат срцеви заболувања, нарушени електролити или земаат други терапии што го продолжуваат QT-интервалот. Тоа е причина зошто во европските и американските предупредувања се инсистира на претпазливост и проценка на ризик, наместо на рутина.
Трето, „Сумамед“ е антибиотик што Светската здравствена организација го вклучува во „Watch“ групата во рамки на AWaRe класификацијата – група лекови што носат повисок ризик за развој на антимикробна резистенција и затоа се препорачува да се користат потесно и попрецизно. Ова не е академска класификација за на хартија: таа е алатка за државите да ја мерат и ограничуваат потрошувачката на антибиотици што најбрзо создаваат отпор.
Тука се врзува и македонскиот контекст од анализата на Рацин.мк: кога антибиотикот станува прв избор, а не „последна линија“, системот плаќа двојно – со пари и со здравје. СЗО јасно предупредува дека злоупотребата и прекумерната употреба на антибиотици се главни двигатели на „супербактериите“, односно на инфекции што потоа стануваат тешки, скапи и понекогаш невозможни за лекување со стандардни терапии.
Затоа лекарската проценка не е формалност. Таа треба да одговори на неколку клучни прашања што дома ретко ги поставуваме: дали причинителот е бактериски, дали воопшто е потребен антибиотик, кој антибиотик е најсоодветен, колку долго и во која доза, и дали постои ризик од интеракции со други терапии. Во спротивно, „три таблети за мир“ можат да станат три таблети што ја подгреваат резистенцијата – и ја прават следната инфекција потешка за лекување, не само кај еден човек, туку и во заедницата.