Skip to content
Американскиот Федерален апелациски суд за Федералниот округ (Federal Circuit) со мнозинство 7–4 пресуди дека претседателот Доналд Трамп немал овластување да наметне широки глобални тарифи користејќи се со вонсудска прогласа на „национални вонредни состојби“. Судот во голем дел ја потврди мајската одлука на специјализираниот трговски суд во Њујорк, но ги остави тарифите привремено во сила за Белата куќа да може да поднесе жалба до Врховниот суд.
Одлуката се однесува на пакетот од 2 април („Ден на ослободување“, како што го нарече Трамп) со кој Белата куќа воведе реципроцитетни тарифи до 50% за земјите со кои САД имаат трговски дефицит и базна царина од 10% за „речиси сите други“. Дел од тарифите беше паузиран за краток период за преговори, а дел беа модифицирани со подоцнежни извршни наредби.
Правниот столб на администрацијата беше IEEPA (Законот за меѓународни економски вонредни овластувања од 1977), закон што традиционално се користи за санкции и ембарга, а не за унилатерално поставување царински стапки. Апелациониот суд оцени дека конгресното право да ги одредува царините не може да се заобиколи со широки вонредни прогласи — логика усогласена со претходната одлука на Трговскиот суд.
Што значи ова утре на пазарите?
Краток рок: статус кво со „звездичка“. Тарифите остануваат на сила додека трае жалбата, па непосредниот ценовен и логистички импакт на увозниците/извозниците не се менува. Но пресудата им вбризга нова правна неизвесност во цените, договорите и хеџинг стратегиите, особено во ритейл, авто и индустрии зависни од увозни компоненти.
Среден рок: ако Врховниот суд го потврди ставот дека IEEPA не е „чек без покритие“ за царини, пазарите ќе калкулираат намалување на ценовните притисоци (дел од тарифите беа вградувани во крајните цени) и потенцијален подобрен марџин кај увозно-ориентирани сектори. Но, евентуалното укинување би било по фази и со транзициски правила; администрацијата најавува и „план Б“ — законодавен пат или таргетирани мерки по друг основ, што повторно додава неизвесност.
Политички ризик: Белата куќа веќе најави жалба до Врховниот суд. Аналитичарите предупредуваат дека дури и со негативен исход, Конгресот би можел да отвори пат за „пошироки“ тарифни овластувања — сценарио што пазарите ќе го мерат според составот и дисциплината на мнозинствата.
Кои тарифи се на удар?
Судот таргетираше најголем дел од глобалните тарифи наметнати со априлскиот пакет и дел од претходно воведените мерки кон Кина, Мексико и Канада што се потпираа на истата вонредна правна логика. Некои стапки остануваат во сила од технички причини, додека дел беа временски паузирани со извршни наредби во јули. Суштината: рамката на која почиваше најголемиот дел од тарифната архитектура е судски разнишана.
