Топлотните бранови го забрзуваат биолошкото стареење, покажува нова студија

Повеќекратното изложување на топлотни бранови може да го забрза биолошкото стареење кај луѓето – со ефекти споредливи со пушење, алкохол или недостиг од физичка активност – сугерира студија објавена во Nature Climate Change.

Најпогодени се работниците на отворено, жителите на рурални средини и заедниците со ограничен пристап до климатизација.

Истражувањето анализирало 15 години здравствени податоци за 24.922 возрасни лица во Тајван (просечна биолошка возраст 46 години). Научниците ја пресметувале „биолошката возраст“ преку рутински медицински маркери – крвен притисок, воспалителни показатели, липиди, како и параметри на функцијата на белите дробови, црниот дроб и бубрезите – и ја моделирале нејзината промена во однос на изложеноста на топлотни бранови. Заклучокот кој го носат е дека само четири дополнителни денови на топлотен бран во период од две години се поврзани со околу девет дена „постара“ биолошка возраст.

Повеќе топли денови – побрзо стареење: рачните работници, жителите на села и луѓето во заедници со малку клима-уреди покажуваат посилна врска меѓу жештината и биолошкото стареење од оние што живеат во постудени региони.

Авторите советуваат прилагодување на секојдневието: користење климатизација каде што е можно, престој во сенка и ограничување на напорни активности во најтоплиот дел од денот. „Ако изложеноста на топлотни бранови се акумулира со децении, здравствениот ефект ќе биде многу поголем од прикажаниот“, предупредува раководителот на студијата д-р Куи Гуо од Универзитетот во Хонг Конг.

Што е топлотен бран и како делува на телото?

Тоа е продолжен период на невообичаено високи температури споредено со локалните просечни вредности. Краткорочно, организмот се охлажда со потење и пренасочување на крвта кон кожата, што го оптоварува срцето и бубрезите; без доволно течности и одмор следуваат дехидрација, топлотна исцрпеност, па и опасен топлотен удар.

Долгорочно, повторената жештина може да ги влоши хроничните кардиоваскуларни, респираторни и бубрежни болести. На клеточно ниво, кумулативното оштетување на ДНК, оксидативниот стрес и хроничното воспаление се можни механизми за забрзано биолошко стареење.

Климатската криза ги прави топлотните бранови подолги, почести и поинтензивни. Европа, како најбрзо-загревачки континент, веќе бележи рекорди; ова лето Франција помина низ два екстремни бранови со температури над 43°C во делови од земјата. Мрежата World Weather Attribution процени просечно околу 41 дополнителен ден опасна жештина глобално во 2024 година.

Последиците се веќе тешки: во Европа летото 2022 година се проценуваат речиси 63.000 смртни случаи поврзани со жештината. Меѓународната организација на трудот проценува дека над 2,4 милијарди луѓе се изложени на топлотен стрес на работното место, со повеќе од 22 милиони повреди и речиси 19.000 смртни случаи годишно.

Пораката на истражувачите е јасна: потребни се политики што ќе ја намалат еколошката нееднаквост и ќе ја зголемат отпорноста на топлотни бранови – од урбано засенчување и зелени површини, до стандарди за работни услови на отворено, мрежи за ладење во заедниците и попаметно планирање на здравствените услуги, со фокус на најранливите групи.