Skip to content
Американскиот претседател Доналд Трамп потпиша трговски договор со премиерот на Малезија, Анвар Ибрахим, со кој САД добиваат гарантиран пристап до ретки метали од Малезија. Потписот беше ставен во Куала Лумпур во рамките на азиската турнеја на Трамп и состаноците со земјите од Асоцијацијата на земјите од Југоисточна Азија (АСЕАН). Вашингтон го претставува овој пакет како клучен чекор за обезбедување на критични минерали пред најавената средба лице в лице со кинескиот претседател Си Џинпинг подоцна оваа недела во Сеул.
Малезија се обврзува дека нема да воведува забрани или извозни квоти за ретки минерали и критични суровини кон САД. Станува збор за материјали кои се неопходни за производство на батерии за електрични возила, полупроводници, одбранбена технологија и напредни енергетски системи. За возврат, САД најавуваат поддршка за малезиската индустриска модернизација, инфраструктура и производствени капацитети. Договорот вклучува и специфичен царински режим, при што американската страна поставува тарифа од 19 проценти за дел од малезискиот извоз, но истовремено отвора простор за американски инвестиции од над 150 милијарди долари во индустрија, енергија и високотехнолошки погони. Ќе се формира и заедничка работна група за следење на спроведувањето на договорот и развој на заеднички проекти во обновливи извори на енергија. Трамп го нарече овој аранжман договор што ќе обезбеди стабилност на синџирите на снабдување и „илјадници нови работни места во двете земји“, а Анвар Ибрахим порача дека Малезија сака да биде доверлив партнер на САД и ресурсите да се користат одржливо.
Овој потег директно е насочен кон заобиколување на зависноста од Кина. Пекинг има речиси монопол врз глобалната понуда на ретки земји и во октомври воведе дополнителни ограничувања на извозот и технологиите за преработка. Тоа дополнително ја зголеми трговската тензија со Вашингтон. Според оценките на аналитичарите, договорот САД–Малезија е дел од поширока стратегија на администрацијата на Трамп во неговиот втор мандат да создаде паралелни синџири на снабдување за критични минерали надвор од кинеска контрола.
Покрај Малезија, Трамп во Куала Лумпур разговараше и со други партнери од Југоисточна Азија и објави рамковни договори со Тајланд, Камбоџа и Виетнам. Белата куќа им понуди исклучоци или олеснувања од реципрочните американски царини за нивниот клучен извоз, а за возврат бара поголем пристап за американски земјоделски производи и индустриски стоки. Пораката што Трамп јавно ја испрати пред лидерите на АСЕАН е дека „САД се со вас 100 проценти и сакаат да бидат силен партнер и пријател за многу генерации“, со што Вашингтон се позиционира како економска и безбедносна алтернатива на Пекинг во регионот.
Оваа турнеја доаѓа пред директната средба меѓу Трамп и Си Џинпинг планирана во Јужна Кореја. Целта е Трамп да седне на маса со кинескиот лидер со веќе договорени нови канали за снабдување со минерали, земјоделска трговија и енергетска соработка со повеќе азиски држави. Според Белата куќа, тоа треба да му даде подобра стартна позиција во однос на кинеските ограничувања за критични минерали и прекините во купувањето американска соја. Но експерти за ризик, како Питер Мамфорд од „Евразија Груп“, предупредуваат дека дел од овие договори се само политички меморандуми, без целосно дефинирани рокови, царински правила и правно обврзувачки клаузули. Тоа значи дека тежината на турнејата на Трамп во Азија засега е повеќе геополитички сигнал отколку финализирана економска архитектура.
Договорот со Малезија за ретките метали има и домашна димензија за САД. Ретките земји се срцето на батериите за електрични возила, полупроводниците и воените системи – сектори што Трамп сака да ги прикаже како „американски индустриски ренесанс“. Истовремено, за Малезија ова е можност да стане регионален центар за преработка и извоз на критични минерали кон Западот, наместо само суровински извор во азиска верига што ја контролира Кина. Со тоа, Куала Лумпур добива политички капитал и ветени инвестиции, а Вашингтон добива аргумент дека може да ја редизајнира глобалната индустриска зависност од Пекинг без да чека формален трговски договор со Кина.
