Skip to content
Тутунарите повторно се наоѓаат меѓу штиците на сушарата и калкулациите на власта. Додека Министерството за земјоделство уверува дека оваа година откупната цена на тутунот е „повисока од ланската“ и дека сезоната се одвива мирно, земјоделските здруженија од терен предупредуваат дека реалноста на нивните сметки е поинаква – и дека фер цена не може да биде под 600 денари за килограм.
Сегашната просечна откупна цена се движи околу 419–420 денари за килограм, според податоците на Министерството и изјавите на министерот Цветан Трипуновски. Тој посочува дека досега се откупени над 1–1,7 милиони килограми тутун, најголем дел во прва класа, и нагласува дека цената е за околу 19–20 денари повисока од минатогодишната реколта. Од компаниите за откуп веќе е усогласена скалата: 420 денари за прва, 360 за втора и 300 денари за трета класа.
Тутунарите, меѓутоа, гледаат друга слика. Националната земјоделска мрежа и повеќе здруженија бараат минимална цена од 600 денари за килограм, плус државната премија од 100 денари, како единствен начин трудоинтензивната култура да остане исплатлива. Нивните пресметки се сурово едноставни: една табла јајца чини околу 400 денари, а тутунот, кој бара неколку гербери, рачни берби, сушење и чување, со моменталните цени едвај ги покрива трошоците.
Дополнителен револт предизвикуваат одбитоците што дел од откупувачите ги пресметуваат под изговор „кало“ – природно намалување на тежината. Земјоделците тврдат дека низ откупните пунктови се собираат по 3 до 5 проценти од секој килограм, што значи дека за договорени 420 денари реално се исплаќа значително пониска цена. Во ситуација кога законскиот рок за почеток на откупот е 15 декември, а пунктовите на терен се отвараат постепено, тутунарите предупредуваат дека токму тие проценти го јадат целокупниот профит од реколтата.
Годинашниот род, според повеќето проценки, е квалитетен, но количински послаб поради долгата суша. Дел од производителите велат дека на почетокот очекувале и до 3 тони по хектар, а сега се задоволни ако стигнат до 3,5 тони вкупно, откако есенските дождови донеле делумно „спасување“ на нивите. Од Сојузот на земјоделските здруженија порачуваат дека токму тој квалитет мора да се награди со повисока цена, а не со „козметички“ покачувања од 20 денари по килограм во споредба со лани.
Официјалните бројки велат едно: откупот се интензивира, досега се преземени стотици тони во прва класа по 420 денари, исплатата оди двапати неделно, а компаниите уверуваат дека се задоволни од квалитетот на ориенталниот тутун. Но неофицијалните разговори на пунктовите раскажуваат друга приказна – за долги редови, за сушен лист вратен дома поради „влага“ и за постојан страв дека со откуп по класи просечната цена ќе падне под ланската. Затоа дел од здруженијата уште од стартот на кампањата инсистираат да не се откупува строго по класи, токму за да се задржи просекот блиску до ветените 420 денари.
Министерството, пак, во јавните настапи ја нагласува државната поддршка: картичките за зелена нафта што треба да ги намалат трошоците за гориво, субвенциите по хектар и забраната за увоз на странски тутун пред да се откупи последниот лист од домашниот род. Официјалната порака е дека сезоната е „стабилна“ и дека со правилно вреднување на класите ќе заврши навремено и без потреси.
Во тој судир на бројки и впечаток, тутунарите остануваат на истата позиција: под 600 денари за килограм, велат тие, оваа култура нема иднина. Секоја нова кампања со „малку повисока“ цена, но со растечки трошоци за гориво, ѓубрива и работна рака ја поткопува желбата младите да останат на нивите, а не да бараат егзистенција во странство. Откупната сезона формално трае до крајот на февруари, а преговорите продолжуваат – со надеж дека до тогаш ќе се најде бројка што ќе биде прифатлива и за компаниите и за луѓето што цела година го вртат тутунот на конец.