Skip to content
Унгарски писател Ласло Краснахоркаи ја освои Нобеловата награда за литература, која е нарекувана „Визионерска уметност во светот на апокалипсат“.
Секоја година, Нобеловата награда за литература ги отвора вратите кон светови што ќе ги препознаеме преку зборовите во иднина. Од замрзнатите фјордови на Скандинавија до жешките улици на Латинска Америка, лауреатите нè водат на патување низ културите, историјата и човечката психа.
Нобеловата награда за литература честопати оди подалеку од чинот на признавање – таа ја одразува храброста, иновативноста, а понекогаш и бунтовноста на уметникот. Од поети и музичари кои ги поместуваат границите на формата, до писатели кои се соочуваат со политички притисоци, секоја награда носи своја приказна и го поставува прашањето: што навистина значи да се биде лауреат?
Еден од примерите што го изненади изборот на академијата е Боб Дилан, кој беше награден во 2016 година, кога покажа дека поезијата не мора нужно да се запишува во книги. Неговите песни, полни со метафори и социјални набљудувања, беа доволно моќни за да ја направат Нобеловата награда навистина глобална. Дилан ја прескокна церемонијата, оставајќи го светот да се прашува како музиката може да биде безвременска како литературата.
Францускиот филозоф и писател Жан-Пол Сартр ја одби Нобеловата награда во 1964 година, сакајќи да ја зачува целосната слобода на својата креативност. За Сартр, наградата претставуваше институционална етикета што не сакаше да ја носи.
Неколку години претходно, Борис Пастернак беше принуден да ја одбие Нобеловата награда поради политички притисок во Советскиот Сојуз. Иако формално не побара признание, неговата уметничка визија остави трага што ги надмина сите политички режими.
Орхан Памук, турскиот лауреат во 2006 година, покажа дека Нобеловата награда не е само уметничка награда, туку и чин на храброст. Неговите книги, контроверзни во нивната матична земја, станаа мост помеѓу Истокот и Западот, покажувајќи колку моќно едно литературно дело може да го обликува културниот и политичкиот дијалог.
Овогодинешен добитник на Нобеловата награда за литература
Нобеловата награда за литература за 2025 година му е доделена на унгарскиот автор Ласло Краснахоркаи, „за неговото убедливо и визионерско дело кое, среде апокалиптичен ужас, ја потврдува моќта на уметноста“, соопшти Шведската академија.
Унгарскиот писател Ласло Краснахоркаи е познат по своите романи во кои го истражува распаѓањето на современото општество, моралните дилеми и немоќта на човекот пред хаосот на светот. Неговиот стил се карактеризира со долги, сложени реченици и мрачен тон, а темите често вклучуваат распаѓање, изолација и потрага по смисла.
Неговите најпознати дела, како што се „Сатантанго“ и „Меланхолија на отпорот“, прикажуваат мали заедници на работ на колапс, преку кои Краснахоркаи ја проучува пошироката слика за кршливоста на цивилизацијата. Неговата литература се смета за предизвикувачка, но и единствена по начинот на кој ги комбинира филозофијата, социјалната критика и литературната форма.
