Skip to content
Советот на јавни обвинители повторно го остави Јавното обвинителство без прва фигура. Наместо денес да биде назначен вршител на должност државен јавен обвинител, единствената точка на дневниот ред беше симната: седницата е одложена за во понеделник, затоа што на состанокот не се појавил еден од членовите. Советот соопшти дека отсуството било „оправдано“, но факт е дека институцијата влегува во уште неколку дена формален вакуум на врвот, токму во момент кога се очекува јасен сигнал за стабилност и континуитет.
Изборот на в.д. обвинител беше закажан како итна седница, по неотповикливата оставка на досегашниот државен јавен обвинител Љупчо Коцевски, поднесена во вторникот, непосредно пред Собранието да расправа за негово разрешување на предлог на Владата. Ист ден, парламентот го констатираше престанокот на неговата функција, со што формално се отвори обврската Советот да назначи привремен наследник од редот на јавните обвинители, кој ќе раководи со институцијата до избор на нов државен обвинител по редовна постапка.
Сепак, наместо избор, уследи процедурална кочница. На денешната седница не присуствуваше обвинителката Јелена Догазанска-Колева, а предлогот за одложување го даде членот на Советот Ермон Незири, со образложение дека станува збор за „значајна функција во државата“ и дека при гласање за привремен наследник на Коцевски Советот треба да заседава во полн состав. Членовите едногласно се согласија да ја презакажат седницата за понеделник во 11 часот.
Парадоксот е што само пред два дена претседателот на Советот, Башким Бесими, јавно најави „итна седница“ веднаш штом од Собранието пристигне известување за констатираната оставка на Коцевски. Тогаш пораката беше дека празнината на врвот на обвинителството мора брзо да се пополни и дека државата не смее да остане без државен јавен обвинител, макар и во статус на в.д. Сега, истиот тој Совет се повикува на потребата од полн состав како причина да ја продолжи состојбата на институционален вакуум барем до почетокот на следната недела.
Ова одложување доаѓа во чувствителен момент за Јавното обвинителство. Заминувањето на Коцевски беше проследено со остри реакции од правничката и експертската јавност, дел од кои оценија дека неговиот мандат бил обележан повеќе со „броење обвиненија отколку со резултати“, и побараа нов прв човек на обвинителството со неспорен авторитет, јасна стратегија и политичка независност. Очекувањата беа дека барем изборот на в.д. ќе биде брз и јасен сигнал дека системот не останува парализиран. Наместо тоа, пораката што се испраќа со денешниот чекор е дека и во момент на криза, кадровските одлуки можат да почекаат.
Правната рамка е јасна: до избор на нов државен јавен обвинител, функцијата ја извршува вршител на должност од редот на јавните обвинители, кого го назначува Советот на јавни обвинители. Во пракса, тоа значи дека без одлука на овој орган, обвинителството останува без формален носител на функцијата на врвот – што отвора низа прашања за потпишување акти, за репрезентација на институцијата и за тежината на одлуките кои во меѓувреме ќе треба да се донесуваат.
Денешниот развој дополнително го нарушува и онака разнишаниот кредибилитет на Советот на јавни обвинители, тело кое треба да гарантира професионалност, независност и континуитет во обвинителската хиерархија. Аргументот дека за изборот на в.д. е „подобро да бидат сите присутни“ формално звучи разумно, но во услови на веќе констатирана оставка и актуелни тензии во правосудството, дел од јавноста го чита како удобен излез за да не се донесе одлука денес. Особено ако се има предвид дека и самата седница беше закажана како итна.
Во позадина останува големото, суштинско прашање: како ќе изгледа постапката за избор на нов државен јавен обвинител – дали ќе биде транспарентна, со јасни критериуми и јавни биографии, или ќе остане во рамките на тесни договори меѓу политичките центри на моќ и дел од обвинителската елита. Одговорот на тоа прашање во голема мера ќе се насети токму преку првиот чекор што сега се одложува: изборот на привремениот наследник на Коцевски.
До понеделник, Јавното обвинителство останува во меѓупростор – без стабилен врв и со зголемени очекувања од институциите дека барем овој пат ќе ја испорачат минималната предусловена задача: да именуваат човек кој ќе ја води куќата додека системот се обидува да ја врати довербата што со години се троши.