Skip to content
Не е ново што долго време зборуваме за тоа како ќе бидеме заменети со роботи, компјутери и вештачка интелигенција, но е ново што тоа би можело да се случи во Србија за две години.
Донекаде загрижувачко истражување на Microsoft повторно отвори низа прашања за тоа како ќе изгледа пазарот на трудот кога вештачката интелигенција ќе го добие. Најновата анализа испраќа порака дека вештачката интелигенција во моментов не ги заменува луѓето, туку го менува начинот на кој работиме.
Александар Мастиловиќ од PKS вели дека очекуваме управувањето со алатките за вештачка интелигенција да стане основно, ако не писменост, тогаш дигитална писменост, како што е користењето на е-пошта.
„Едноставно ќе треба да го имате тоа во вашите вештини за да ја завршите работата. Мајкрософт беше малку попесимист. Во февруари оваа година, Светскиот економски форум во Давос објави нова верзија на „Иднината на работните места“, документ што ја анализира иднината на пазарот, а нивната проценка е дека до 2030 година, 90 милиони работни места ќе исчезнат во светот, додека истовремено ќе бидат создадени 180 милиони нови работни места“, рече Мастиловиќ.
Последиците од вештачката интелигенција веќе ги трпат оние што ја создадоа – програмерите.
Графичките дизајнери се делумно загрозени, како и занимањата во администрацијата. Најмалку загрозени се занаетчиите, индустриските и земјоделските работници, но и работниците за отстранување на опасен отпад, пожарникарите и физиотерапевтите. Сепак, многу занимања ќе бараат преквалификација.
Македонија има визија за Вештачка интелигенција – но само декларативно.
Државата во последните пет години инвестирала повеќе од шест милиони евра за 48 проекти со Вештачка интелигенција. Но ниту еден од овие проекти не е имплементиран, констатира Државниот завод за ревизија.
Во последниот извештај ДЗР вели дека на државата и недостасува Национална стратегија за вештачка интелингеција, законска регулација и акциски план со рокови.
Асистенот на ФИНКИ, Стефан Андонов, неодамна за медиумите изјави дека развојот на вештачката интелигенција веќе влијае на работните места, а со текот на годините ќе влијае уште повеќе. Вештачката интелигенција предизвикува промена на описот на работните места, односно од работниците кои извршуваат задачи кои се повторливи или може да се автоматизираат, ќе се очекува во иднина да извршуваат поголем број на такви задачи во рамки на еден работен ден.
„Во определени работни позиции, компаниите ќе преферираат повеќе да вработуваат луѓе со повеќегодишно искуство и со знаење како да се користат најновите технологии од вештачката интелигенција (без разлика на областа во која делува компанијата), бидејќи тоа ќе значи дека работникот ќе може побрзо да ги заврши работните задачи,” вели м-р. Стефан Андонов, асистент на Факултетот за Информатички науки и компјутерско инженерство (ФИНКИ) при Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
Тоа, иако ќе го намали брјот на потребни работници, не може да доведе до укинување на работни позиции, поради тоа што постоечките модели не произведуваат секогаш точни резултати. Тоа ја создава потребата од човечка верификација на резултатите. Сепак, технологите дефинитивно ќе го менуваат пазарот на трудот и начинот на работа. Во многу индустрии луѓето почнуваат масовно да ги користат новите технологии со цел да ги олеснат работните задачи или да автоматизираат некои рачни и повторливи чекори во нивните работни обврски.
Македонските ИТ-компании се во чекор со светскиот и европскиот развој на технологии, особено во користењето на вештачката интелигенција и машинското учење. Според искуството на Андонов, користењето на овие технологии е во огромен процент наменето за продукти на странски компании кои се клиенти на македонските ИТ-компании, а не за домашниот пазар. Поради тоа постои уште многу простор за вклучување на најмодерните технологии во дигиталните продукти кои ги користат македонските граѓани.
Андонов пак е оптимист за тоа колку самите работници се прилагодуваат на промените во работните места и на новонастанатите услови предизвикани од употребата на вештачката интелигенција(ВИ).
„Со оглед на тоа што ВИ технологиите на луѓето им се дадени на користење во едноставна форма, преку едноставен разговорен кориснички интерфејс (како што е ChatGPT), којшто не бара огромни ИТ знаења, сметам дека луѓето веќе во голем дел се прилагодени на овие технологии, а со тоа и полека се прилагодуваат на можните промени на нивните работни позиции поради овие технологии”, смета Андонов.
Споед него македонскиот образовен систем не ги подготвува луѓето за нивна адаптација кон новите технологии. Сепак ако се земе предвид човековата природа на прилагодливост, оние кои се затекнати со новитетите на пазарот на трудот, Андонов смета дека сигурно би нашле начин да се прилагодат и адаптираат.
„За луѓето кои што се моментално во некој циклус од своето образование, верувам дека полека се прилагодуваат на новите технологии, но за жал сето тоа е комплетно неформално, односно овие технологии сѐ уште не се дел од формалните наставни програми”, вели Андонов.
