Skip to content
Владата формално го притисна копчето за смена на државниот јавен обвинител Љупчо Коцевски. На седница одржана на 9 декември, министрите едногласно го усвоија предлогот за негово разрешување и најавија дека во наредните денови ќе го испратат во Собранието, каде што конечната одлука треба да ја донесат пратениците.
Образложението, што го прочита владината портпаролка Марија Митева, е остро: „крупни професионални грешки при раководењето со Јавното обвинителство“, нарушување на ефикасноста и функционалноста на институцијата, „неовластено изнесување информации и податоци за судски предмети“ и повреда на обврската за тајност на постапките. Според Владата, Сојузот на овие пропусти довел до нарушување на угледот и на Обвинителството и на самиот Коцевски.
Предлогот се повикува на член 88 од Законот за јавно обвинителство и доаѓа по претходно добиено мислење од Советот на јавни обвинители. Тука се отвора првата противречност: токму Советот уште во април даде негативно мислење за претходниот обид за разрешување, со образложение дека во работењето на државниот обвинител не е утврдена тешка дисциплинска повреда. Од деветмина членови, само тројца тогаш го поддржаа предлогот за смена.
И покрај тоа, Владата оценува дека „институционалниот интегритет е сериозно нарушен“ и дека постапката мора да продолжи. Митева зборува за потреба од „јакнење на правната држава и обезбедување непречено функционирање на органите на прогон во служба на граѓаните“, повикувајќи се и на фактот дека довербата во судството и обвинителството се движи околу статистичка грешка. Со други зборови, извршната власт ја користи ниската доверба во правосудството како аргумент дека врвот на Обвинителството мора да се смени.
Сам Коцевски, пак, инсистира дека нема сторено ништо што би било основ за разрешување. На новинарите им повтори став што го кажува со месеци – дека целата постапка е политичка одлука на Владата. Потсети дека според законот, за смена на државниот јавен обвинител мора да постои тешка дисциплинска повреда, а Советот на јавни обвинители јасно констатирал дека такво нешто нема. „Тоа е нивна политичка одлука, јас и понатаму ќе работам правилно, законито, чесно“, рече Коцевски, додавајќи дека понатамошниот тек на процедурата не е во негова надлежност.
Овој судир не се случува во празно. На почетокот на годината Владата веќе отвори постапка за разрешување, но Мицкоски ја „замрзна“ веднаш по пожарот во кочанското кабаре „Пулс“, со образложение дека обвинителскиот тим мора да добие шанса да ја води истрагата без дополнителен притисок. Во јули, пак, Собранието со 71 глас „за“ ја изгласа интерпелацијата за работа на Коцевски, на иницијатива на Левица, но без директни правни последици – интерпелацијата е политичка порака, не формален механизам за смена.
Сега, по изборите и по промената на водството во Советот на јавни обвинители, Владата оди чекор понатаму. На денешната седница на Советот, со осум гласа „за“ и три неважечки ливчиња, за нов претседател беше избран Башким Селими, а за заменик-претседател Маријана Илиевска, по истекот на мандатот на претходната претседателка Душица Димитриева. Така, паралелно со обидот за смена на Коцевски, се редизајнира и органот што го надгледува обвинителскиот систем.
Коцевски, во интервјуа и јавни настапи, веќе извесно време предупредува дека неговото разрешување е дел од поширок план за политичка контрола врз Обвинителството. Владата, пак, со месеци го обвинува дека не успеал да се справи со корупцијата и дека е дел од „малобројната, но влијателна група“ во системот која ги блокира реформите – наратив што премиерот го повтори и во контекст на најавените закони за зголемување на платите во правосудството.
Следната станица е Собранието. Таму пратениците ќе мора да изберат меѓу две спротивставени читања: едното, според кое смената на Коцевски е чекор кон „ослободување“ на Обвинителството и подигање на довербата; другото, според кое политичката власт се протега длабоко во сферата што би требало да остане независна. На хартија, процедурата е правно чиста: Владата доставува предлог, парламентот одлучува. Во пракса, конфликтот околу Коцевски станува тест за тоа каде завршува легитимната политичка критика и каде почнува опасното вмешување во обвинителската автономија.
