Skip to content
Во Србија, граѓаните масовно се обидуваат да ги променат своите динари за евра, а во многу менувачници е потребна резервација на време за валута. Причината е паника предизвикана од кризата околу Нафтната индустрија на Србија (НИС) и можноста за проширување на американските санкции врз банките. Се поставува прашањето дали претседателот Александар Вучиќ подготвува терен за да се покаже како спасител на ситуацијата.
Државните функционери, Народната банка на Србија, како и независни експерти, се обидуваат да ги убедат граѓаните дека нема потреба од масовно повлекување на динари и купување евра. Сепак, состојбата на терен покажува поинаку – менувачниците низ целата земја се преполни и валутата се резервира со часови однапред.
Паниката почна пред десетина дена, по предупредувањето на претседателот Вучиќ дека американските санкции против НИС би можеле да се прошрат и на сите банки кои работат со нафтениот гигант, вклучувајќи ја и Народната банка. Иако НБС продолжува да соработува со НИС, граѓаните се загрижени.
Мал пад на вредноста на динарот од 0,2% во однос на еврото, по долги години речиси фиксен курс, исто така придонесе за паника. Сепак, според Борислав Брујиќ од Сојузот на менувачи на Србија, менувачниците имаат доволно евра, а одлуката на НБС да се забрани дополнителна провизија помага граѓаните да не плаќаат повеќе од 120 динари за евро, граница што се смета за психолошка.
И покрај економските објаснувања, граѓаните се потсетуваат на искуството од деведесеттите години – хиперинфлацијата, нестабилноста на динарот и недовербата во домашната валута оставија длабоки траги. „Економското однесување на луѓето е неразделно од нивната психологија и емоции. Кога претседателот Вучиќ недели наназад создава страв од санкции и финансиски катастрофи, природно е дека луѓето се плашат и го менуваат својот новац за стабилна валута како евра“, вели Иван Станојевиќ, доцент по политичка економија.
Еврото ужива значително поголем углед од динарот, слично како некогашната германска марка, а во Србија многу кредити и поголеми износи се водат токму во евра.
Ситуацијата со НИС е исто така сериозна – од пред седумдесет дена нафтоводот JANAF не е во функција, а рафинеријата во Панчево престана со работа. Сè уште нема договор со рускиот партнер, ниту волја од Вашингтон за изземање од санкции. Вучиќ повеќе пати навестуваше можност Србија да ја преземе НИС доколку нема решение и најави „важни вести“ за граѓаните.
Паниката, според експертите, се користи и за политички цели – создавање страв за да Вучиќ се прикаже како спасител на ситуацијата, како што тоа го направи и во минатото.
И додека одредени граѓани се обидуваат да добијат подобар курс во менувачниците, повеќето се ограничени на мали суми, додека цените на поголемите износи остануваат стабилни.
Извор: DW