Вучиќ на една маса со сите диктатори во Пекинг

Српскиот претседател Александар Вучиќ во Пекинг се сретна со рускиот лидер Владимир Путин, воочи кинеската воена парада по повод 80 години од капитулацијата на Јапонија — настан што Пекинг го претвори во голема геополитичка сцена со присуство на лидери од Русија, Северна Кореја и Иран. Западни медиуми го опишуваат собирот како демонстрација на „антизападна оска“ и авторитарна витрина, што ги заострува прашањата за стратегиското позиционирање на Белград меѓу ЕУ и Москва.

На билатералата со Путин, Вучиќ доби пофалби за „независниот надворешно-политички курс“ на Србија, а двете страни најавија продлабочување на енергетската соработка и инфраструктурни проекти — пораки пренесени преку руските државни агенции. Вучиќ возврати со благодарност за поддршката околу територијалниот интегритет на Србија и истакна дека Белград, и покрај притисоците по инвазијата врз Украина, не вовел санкции кон Русија. Оваа линија, која му носи поени дома, ја компромитира европската траекторија на Србија и ја остава во сè подлабока зависност од руските енергенси.

Пекинг е кулминација на неколкудневна дипломатска офанзива: Си Џинпинг и Путин јавно го освежија партнерството со нови енергетски договори и сигнализираа уште потесна координација. Севернокорејскиот лидер Ким Џонг-ун влезе во Кина со својот оклопен воз, а парадата — со 80 трубачи, симболично за 80 години — беше најавена како „масивен“ спектакл. Во таа кореографија, Вучиќ се најде рамо до лидери под тешки санкции, што во ЕУ се чита како свесен избор на поредок што не кореспондира со европските правила и вредности.

Оптиката е особено непријатна ако се има предвид дека од ЕУ присуствуваа само неколку изолирани претставници од земји-членки со „алтернативни“ линии кон Москва (како словачкиот премиер Роберт Фицо и унгарскиот МНР Петер Сијарто), додека останатите главни престолнини испратија ладни сигнали. Тоа дополнително ја истакна поделбата меѓу „нормализацијата“ со Русија и европскиот курс на рестрикции и дистанца.

За Белград, прашањето не е само дали може да балансира, туку по која цена. Српската влада сака гасовод преку Унгарија, руски вложувања и непрекинат прилив на енергенси; Брисел очекува усогласување со заедничката надворешна и безбедносна политика. Во таа шема, Вучиќ го користи Пекинг за да покаже дека има алтернативи. Но алтернативите носат и трошоци: слабеење на довербата во ЕУ-процесот, ризик за инвестициите од Запад и дополнителна политичка зависност од Кремљ и Пекинг.

Факт е дека Кина ја користи 80-годишнината за да промовира алтернативен наратив за крајот на Втората светска војна и да покаже сила и технологија — во пакет со „клуб“ на лидери кои му пркосат на Западот. Факт е и дека Србија е кандидат за членство во ЕУ. Седнувањето на маса со авторитарните лидери може да биде дипломатска тактика, но е и политичка порака. А таа порака, за разлика од парадите, се чита долго по заминувањето од Тиенанмен.