За жал сѐ уште живееме во машки свет – За 20 проценти жените се помалку платени од мажите

Намалувањето на родовиот јаз е клучен за користење на потенцијалите на женското претприемништво во економијата, но платите на жените во Северна Македонија се за 17,5 отсто пониски од тие на мажите. Нивните бизниси се застапени само со 30 проценти и не е искористен потенцијалот со кој можат да ја подобрат економската состојба.

Денеска е меѓународниот ден на еднакви плати ( International Equal Pay Day) кој се слави на 18 септември, a ги претставува долгогодишните напори за постигнување еднаква плата за работа со еднаква вредност. Понатаму се надоврзува на посветеноста на Обединетите нации за човековите права и против сите форми на дискриминација, вклучувајќи ја и дискриминацијата на жените и девојчињата.

Во сите региони, жените се помалку платени од мажите, при што родовиот јаз во платите се проценува на околу 20 проценти на глобално ниво. Родовата еднаквост и зајакнувањето на жените и девојките продолжуваат да се задржуваат поради опстојувањето на историски и структурни нееднакви односи на моќ меѓу жените и мажите, сиромаштијата и нееднаквостите и недостатоците во пристапот до ресурси и можности кои ги ограничуваат можностите на жените и девојките.

Напредокот за намалување на тој јаз е бавен. Иако еднаквата плата за мажите и жените е широко одобрена, нејзината примена во пракса беше тешка.

Неколку индикатори укажуваат на нееднаквост меѓу жените и мажите во многу области, но економскиот живот е една од клучните области што најмногу ги погодува жените.

И покрај некои подобрувања во Европа, жените сè уште страдаат од родови јазови во платите, учеството во работната сила, вработувањето и хиерархиските позиции на работното место.

Колку помалку заработуваат жените од мажите?

Родовата нееднаквост во платите сè повеќе се дискутира во последните години. Неприлагодениот родовиот јаз во платите е значаен показател кој ја покажува разликата помеѓу просечната бруто часовна заработка на мажите и жените, изразена како процент од просечната бруто часовна заработка на мажите.

Овој индикатор не ги зема предвид образованието, возраста, работното време или видот на работното место. Во основа, тоа открива колку помалку заработуваат жените во споредба со мажите. Во 2022 година, родовиот јаз во платите беше 12,7 отсто во ЕУ. Со други зборови, жените заработувале во просек за 12,7 отсто помалку на час од мажите.

Тоа покажува дека жените во просек заработуваат 87,3 евра за секои 100 евра заработени на мажите. Накратко, на жените би им требале дополнителни 1,5 месеци работа за да ја надополнат оваа разлика.

Родовиот јаз во платите значително се разликуваше меѓу земјите на ЕУ и блокот на Европската асоцијација за слободна трговија (ЕФТА). Во 2022 година тој беше поголем од 17 проценти во неколку земји.

Естонија имаше најголем јаз во платите меѓу половите од 21,3 отсто, а потоа следат Австрија (18,4 отсто), Швајцарија и Чешка (и двете со 17,9 отсто). Луксембург (-0,7 проценти) беше единствената земја со негативен показател, што значи дека жените заработувале нешто повеќе од мажите.

Освен Луксембург, најнизок јаз во платите меѓу половите имаа Италија, Романија и Белгија, помалку од пет проценти. Помеѓу „големата четворка“ на ЕУ, Германија (17,7 проценти) и Франција (13,9 проценти) имаа поголем јаз од просекот на ЕУ.

Дали родовиот јаз во платите се затвора во Европа?

Една од целите на Европската комисија е да го намали родовиот јаз во платите во блокот. Дали има некакво подобрување во таа насока? Напредокот е стабилен, но бавен.

Помеѓу 2012 и 2022 година, родовиот јаз во платите беше намален за 3,7 процентни поени (п.п.) во ЕУ, од 16,4 проценти на 12,7 проценти.

Во шест земји, поточно во Словенија, Латвија, Полска, Малта, Швајцарија и Литванија, родовиот јаз во платите се зголеми и се движи од 0,1 п.п. до 3,7 п.п.

Шпанија забележа најголемо подобрување во родовиот јаз во платите со пад од 10 п.п. во периодот, по што следат Естонија (8,6 п.п.), Исланд (8,4 п.п.) и Луксембург (7,6 п.п.). Германија и Велика Британија, исто така, забележаа значителен пад од 5 п.п. и 4,7 п.п., соодветно.

Во 2022 година, родовиот јаз беше поголем во приватниот сектор отколку во јавниот сектор во 21 од 24 европски земји.

Според податоците на европската статистичка агенција Еуростат, тоа би можело да се должи на фактот што платите во јавниот сектор најмногу се определуваат со транспарентни оценки за плати кои подеднакво важат за мажите и жените во ЕУ.