Skip to content
Украинскиот претседател Володимир Зеленски денес, 28 декември, треба да се сретне со американскиот претседател Доналд Трамп во неговата резиденција Мар-а-Лаго во Палм Бич, Флорида, во обид да се придвижи мировниот пакет што Вашингтон и Киев го кројат со недели. Средбата доаѓа во момент кога руските напади со ракети и дронови повторно ја зголемија драматиката на терен, со прекини на струја и греење во делови од Киев и удари и во други градови.
Според информации од преговорите, рамката е сведена на 20 точки и е „околу 90%“ усогласена, но два теми и натаму ја кочат конечната верзија: кој ќе контролира кои територии по евентуален прекин на огнот, и каков ќе биде моделот за Запорошката нуклеарна централа, која останува чувствително прашање и за безбедноста и за енергетиката на регионот. Зеленски најави дека токму овие „тешки точки“ сака да ги отвори директно со Трамп.
Во документот што Зеленски го објави и го достави до американската страна, Киев бара реафирмација на суверенитетот, „неагресивен“ договор со механизам за мониторинг, и безбедносни гаранции што би личеле на НАТО-заштита. Една од клучните ставки е и дека Украина би ја задржала армијата на сегашното ниво од околу 800.000 луѓе, а пакетот за обнова и развој се проценува на 800 милијарди долари. Планот предвидува и хуманитарен пакет (размена „сите за сите“ за заробеници), враќање цивилни заложници и деца, како и избори по потпишувањето на договорот, со механизам за гарантирање што би го водел „Совет за мир“ со Трамп како претседавач, а целосен прекин на огнот би стапил по сила дури кога сите страни ќе се согласат на целината.
Најделикатниот дел останува територијата. Москва инсистира Украина да се повлече од целиот Донбас, вклучително и од делови што сè уште се под контрола на Киев, и да се откаже од НАТО-амбицијата, додека Киев бара линијата да се „замрзне“ на сегашните борбени позиции. Како компромисни идеи се спомнуваат демилитаризирани зони и „слободна економска зона“, но како и каде би функционирале тие решенија е далеку од јасно. Зеленски, според медиумски извештаи што ги цитира Reuters, се обидува да го убеди Трамп да ги ублажи американските барања за територијални отстапки; доколку тоа не успее, тој спомнал и можност планот да се стави на референдум.
Над средбата дополнително тежи и фактот што Трамп непосредно пред разговорите со Зеленски имал телефонски разговор со рускиот претседател Владимир Путин, кој го опиша како „добар и многу продуктивен“. Кремљ, барем во јавните формати што ги пренесоа медиумите, не влезе во детали, а во Киев и европските престолнини останува стравот дека конечната формула може да се склопи по цена на украински територијални загуби и префрлање на товарот за гаранции врз Европа.
Паралелно, се очекува Зеленски и Трамп да разговараат и со европски лидери, додека украинската страна сака договорот да вклучи јасни безбедносни и економски елементи што би ја направиле формулата „издржлива“ и по првите потписи. Во пракса, тоа ќе биде тест дали дипломатската динамика од последните недели навистина носи излез, или само ја одложува истата суштинска кавга: каде завршува Украина на мапата и кој гарантира дека следната војна нема да почне повторно по кратка пауза.