Златото на пат за најсилна година од 1979 — дали врвот веќе е зад нас?

Цената на златото во 2025 година се движи кон историски биланс: најсилна годишна перформанса по 1979 година. По низа рекорди во септември и октомври, златото го допре историскиот максимум од околу 4.381 долари за унца на 20 октомври, пред да се повлече во консолидација на повисоки нивоа. Динамиката го одразува распоредот на глобалните ризици — тарифни војни, повисока инфлациска неизвесност и сѐ помала доверба во доларот и обврзниците — што го турка капиталот кон „тврдото засолниште“.

Истовремено, дел од аналитичарите предупредуваат дека сегашниот циклус можеби го достигнал краткорочниот таван. Белешка на Macquarie наведува дека цените веројатно „пикнале“, меѓу другото бидејќи повеќе централни банки почнаа циклуси на олеснување пред Федералните резерви, што го менува профилот на очекувањата во следните тримесечја. Оваа скепса стои спроти пазарниот наратив за „нови врвови“, и ја отвора дилемата: ќе следи ли подолга странична фаза или уште еден залет при нов шок?

Поголемата слика го објаснува зошто „златниот импулс“ е толку издржлив. Купувањата на централните банки се на историски високи нивоа четврта година по ред, а инвестициската побарувачка преку златни шипки, монети и ETF-фондови расте двоцифрено според последниот квартален извештај. Од друга страна, поскапувањето ја пригуши побарувачката за накит, што е класичен „сопирачка-ефект“ во вакви релија. Овие спротивставени сили — институционално складирање спроти послаб конечен потрошувач — ја прават патеката понерамна, но не ја менуваат суштината: златото останува централна алатка за диверзификација кога довербата во традиционалните носители на вредност е нагризена.

Иако годишниот скок е импозантен и медиумски звучен, историски гледано, сегашното рели не е без преседан: рундите од доцните 1970-ти и од 2001–2011 беа посилни во процентуален израз. По секој таков циклус следувале години на слабеење и странично движење — доволна лекција за трпение и управување со ризик. За домашните инвеститори тоа значи дека „цената на златото 2025“ е повеќе прашање на портфолио-архитектура (хеџ против инфлација, валутен и политички ризик), отколку трка по моментот на врвот.

Во практична рамка: ако централнобанкарските купувања останат силни и ако дополнително ослаби довербата во доларот и во обврзниците, сценариото „повеќе исто“ е веројатно. Ако, пак, инфлациските очекувања се смират, а каматните политики стабилизираат, аргументите на скептиците — дека врвот е веќе зад нас — ќе добијат тежина. И во двата случаи, пораката е јасна: златото и натаму е огледало на глобалната нервоза, а 2025 е година што ќе влезе во учебниците.