Златото не застанува: 5 причини за раст и како паметно да вложите

Во 2025 златото руши рекорди, а по кратки корекции аналитичарите и понатаму гледаат нагорен тренд. Големите банки веќе ги кренаа целните цени (OCBC 4.600 $, Maybank 4.800 $, HSBC 5.000 $), а клучните двигатели зад растот се видливи и мерливи.

1. Централните банки продолжуваат да купуваат
   Во третиот квартал купувањата од официјалниот сектор изнесуваа околу 220 тони (+28% квартално), со што годинава вкупните нето-набавки достигнаа 634 тони — темпо повисоко од пред-2022 просекот. Дополнително, 76% од централните банки велат дека златото ќе има поголемо учество во нивните резерви во наредните пет години. Официјалниот сектор дејствува како „долна граница“ за цената, бидејќи купува стратешки и еластоноста на цената му е ниска.
2. Инвестициски приливи: ETF-фондови, златни прачки и монети
   Инвестициите беа главниот мотор во Q3: физички поткрепените ETF-фондови додадоа околу 222 тони (околу 26 млрд. $), а побарувачката за прачки и монети остана над 300 тони четврти квартал по ред. Вкупната побарувачка достигна квартален рекорд според WGC, а Reuters нотира скок од 47% на инвестициската побарувачка на годишно ниво — силен сигнал дека „парите влегуваат“ во класата на активи.
3. Повисоки реални приноси — а златото сепак расте
   Историски, златото се движи обратно од реалните каматни приноси. Но од 2022 наваму, и покрај реални приноси над 2%, цената се качува — поради растечки фискални ризици, долгорочни дефицити и побарувачка за заштита од системски шокови. Со други зборови, корелацијата со реалните приноси ослабе, а на сцената стапија „политичко-геополитички“ премии што ја држат цената високо.
4. Диверзификација на резерви и постепено „распрскување“ на доларот
   Резервните менаџери веќе две децении ја диверзифицираат валутната кошница; доларот останува доминантен, но неговото учество е пониско од почетокот на 2000-тите. Тоа ја зголемува привлечноста на златото како политички „неутрален“ и ликвиден резервен актив. Федералните истражувања и IMF покажуваат долгорочен тренд на пренамена кон поширока кошница — контекст во кој златото добива тежина.
5. Ограничен и бавен одговор од понудата
   Иако рударството во Q2 постави квартален рекорд (~909 тони), вкупната понуда порасна за само ~3% годишно, а рециклирањето остана воздржано и при рекордни цени — што значи дека пазарот нема „брз вентил“ што би ја насликал цената надолу. Светска банка дополнително предупредува дека новиот рударски капацитет бара години: дозволи, инфраструктура и капитал — па структурниот јаз меѓу побарувачка и понуда не се затвора преку ноќ.

Што значи ова за инвеститорот?

Логиката зад златото во 2025–2026 е јасна: официјална побарувачка + инвестициски приливи + фискални/геополитички ризици + споро прилагодување на понудата. Дури и „мечешки“ денови најчесто се корекции во рамки на поширок тренд. Дел од аналитичарите предлагаат скромна алокација во балансирани портфолија (нпр. 5–7%) и постепено купување за да се намали ризикот од тајминг; притоа, инструментот зависи од профилот: физичко злато (монети/прачки), ETF поткрепени со физичко злато или сметки кај доверливи дилери/банки. Ова не е личен финансиски совет — проценете трошоци, ликвидност и даночен третман пред одлука.